Yakın tarihimizde askerî ve mülkî bürokraside tasfiyeler, askerî ve mülkî heyet-i mahsûsalar

Abstract

II. Meşrutiyet'in ilanından sonra iktidara gelen İttihât ve Terakkî Cemiyeti, çıkardığı kanun ve kararnamelerle II. Abdülhamit dönemi askerî ve sivil bürokrasisini tasfiye ederek yerine kendi ideolojilerine bağlı bir bürokrasi oluşturmaya çalıştı. Bu tasfiye politikalarından zarar görenler İttihat ve Terakkî Cemiyeti'ne karşı dönemin muhalefetiyle birlikte hareket ettiler.30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra İttihât ve Terakkî Cemiyeti iktidardan düşünce yerine önceki dönemin muhalifleri iktidara talip oldular. En büyük destekçileri de önceki dönemde tasfiye edilmiş askerî ve sivil bürokrasinin üyeleriydi. Mütareke döneminin başta Damat Ferit Hükümetleri olmak üzere İstanbul Hükümetleri, İtilaf Devletleri'nin işgalleri karşısında sessiz kalırken, Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlayan Millî Mücadele'yi İttihatçılık olarak değerlendirdikleri için karşı çıktılar. Bu dönem içerisinde de Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ve İstanbul Hükümetleri arasında askerî ve sivil bürokrasiyi kontrol etme konusunda sert bir mücadele yaşandı.Millî Mücadele'nin başarıyla sonuçlandırılması üzerine Ankara Hükümeti İstanbul Hükümeti'ne bağlı askerî ve sivil bürokrasiyi Millî Mücadele'ye katılıp katılmamalarına göre yeniden istihdam edip etmemeye karar verdi. İstanbul Hükümeti'nden devralınan bürokrasinin durumunu tetkik etmek üzere de Askerî ve Mülkî Heyet-i Mahsûsalar adlı tasfiye kurulları oluşturuldu. Bu kurullar vasıtasıyla birçok kişi tasfiyeye tabi tutuldu. Bu tasfiye politikaları sırasında kendilerine haksızlık yapıldığını iddia edenlerin durumu yeniden kurulan Âli Karar Heyeti tarafından yeniden gözden geçirildi.Sonuç olarak 26 Haziran 1938 tarihli Af Kanunu ile Heyet-i Mahsûsa tarafından aleyhlerinde karar verilenler affedildiler. Daha sonra 1952 yılında çıkarılan bir kanunla bunların emeklilik hakları geri verildi.

Committee of Union and Progress, coming to power after announcement of the Second Constitutional Monarchy, tried to set up a bureaucracy depending on their ideologies by purifying II. Abdülhamit's military and civil bureaucracy. The people, suffering from this purify politics, coacted with people being against Committee of Union and Progress.After the sign of Mondros Armistice in 30 October 1918, Committee of Union and Progress lost the power, opposition camps, being in the previous period, wanted to have power. Their supporters were the members of military and civil bureaucracy refined in the previous period. At the beginning of Armistice Period, firstly Damat Ferit Pasha Government and İstanbul Governments, not acting against occupations by the Allies, were against the National Struggle starting under the leadership of Mustafa Kemal. Because they thought National Struggle as an Unionist. In this period, there was a hard struggle about the control of military and civil bureaucracy between The Grand National Assembly of Turkey Government and İstanbul Governments.National Struggle resulted with success and Ankara Government decided to reemploy or not according to military and civil bureaucracy depending on İstanbul Governments join or not the National Struggle. Military and Civil Special Committees were set up for surveying bureaucracy acquired by İstanbul Governement. Many People were isolated by means of these committees. Situations of people, declaring injustice against themselves duruing the this purify politics, were reviewed by Higher Decision Committee.In conclusion, people, deciding in their opposition by Special Committee, were excused with Amnesty Law in 26 June 1938.Their retirement rights were given back them with a law in 1952.