Truman Doktrini ve Marshall Planı`nın Türk basınına yansımaları (1947-1951)

Abstract

Türkiye, II. Dünya Savaşı'na girmeyerek toprak bütünlüğünü muhafaza etmek istemiş ve savaşın gidişatına göre belirlenmiş denge politikası üzerine temellendirilen savaş dışı kalma siyasetini tercih etmiştir. Savaş sonrası dönemde Türkiye'nin bağımsızlık ve bütünlüğünü tehlikeye atacak şekilde tezahür eden Sovyet Rusya'nın bazı istekleri Türkiye'yi müttefikler aramaya zorlamıştır. Savaş boyunca takip edilen savaş dışı kalma siyaseti uluslararası arenada politik yalnızlığa dönüşmüştür. Türkiye, Sovyet Rusya'nın bu baskılarından dolayı politik ve iktisadi alanlarda zor dönemler yaşamıştır. İngiltere, dünya düzenindeki mevcut statükoya yönelik Sovyet tehditlerinin ne anlama geldiğini bildiği için Türkiye'ye yönelik Sovyet baskılarına ABD'nin dikkatini çekmiş, savaştan her alanda güçlü çıkan ABD de mevcut şartları kendi lehine çevirmeye çalışmıştır. ABD, dünya siyaset sahnesine Monroe Doktrini kaynaklı politikalarını terk ederek adım atmıştır. ABD, 12 Mart 1947 tarihli Truman Doktrini ile Türkiye ve Yunanistan'a askeri ve ekonomik alanlarda yardım kararı almış ve böylece Sovyet baskılarına karşı İngiltere'den boşalan güçlü global oyuncu pozisyonunu doldurmuştur. ABD daha sonra bu yardımları tüm Batı Avrupa devletlerini de içine alacak şekilde Marshall Planı diye adlandırılan ekonomik bir programa dönüştürmüştür. Bu politikalar hem Sovyet Rusya'nın çevrelenmesi hem de Soğuk Savaş'ın başlangıcı yani komünizm ve kapitalizm arasındaki mücadele anlamına geliyordu. Türkiye, bu süreçte batı bloğu içinde yerini almış, ABD de Türkiye'yi bahsi geçen yardımlarla Sovyet Rusya'ya karşı güçlendirmiştir. Sonuç olarak Türkiye bu yardımlarla batı merkezli bir politika izlemeye başlamıştır. Truman Doktrini ve akabindeki Marshall Planı ulusal ve yerel Türk basınında artıları ve eksileriyle hararetli bir şekilde tartışılmıştır. Bahsi geçen Amerikan yardımları Türk basınının ekseriyeti tarafından memnuniyetle karşılanmış ve kısmen eleştirilmiştir. Ayrıca Türk basını, yayınlarıyla Sovyet politikalarını ve basınını şiddetle eleştirmiştir. Bağımsızlık, bütünlük, egemenlik, kapitülasyonlar, komünizm, çok partili sistem, devletçilik, emperyalizm ve liberalizm gibi kavramlar tartışılan konular olmuştur. Bu kavramlar, ABD'nin Ortadoğu politikalarına paralel olarak Türk basınında tartışılmış ve realist bir perspektifle sürdürülmüştür. Bu tez, Truman Doktrini ve Marshall Planı'nın 1947-1951 yılları arası dönemde Türk basınına yansımalarını ele almaktadır. ANAHTAR KELİMELER: II. Dünya Savaşı, Türk Dış Politikası, SSCB Talepleri, Truman Doktrini, Marshall Planı, Türk Basını, Ulusal Medya, Yerel Medya

Turkey wanted to preserve its territorial integrity by not going to World War II and preferred political neutrality based on the balance policy determined according to the ongoing war. In the post-war era, Soviet Russian's aims which jeopardized Turkish independence and integrity forced Turkey to search for allies. Turkish policy of neutrality pursued during the war transformed into a political loneliness in the international arena. Turkey undergone difficult times in the political and economic realms due to the Soviet Russian pressures. England knew what the Soviet threats meant for the ongoing status quo in the world order and called the United States of America's attention to the Soviet pressures on Turkey. For this reason, the United States which strengthened in every field in the war tried to turn the existing conditions in favour of itself. The United States entered the world political stage by leaving to follow the policies originated in the Monroe Doctrine. The US made a decision of military and economic aids to Turkey and Greece with the Truman Doctrine on March 12, 1947 and thus filled the position of the powerful global player left by England against the Soviet Russian pressures. And then the US transformed this doctrine into an economic program known as the Marshall Plan by expanding it to include the Western European countries. These aids meant both the encirclement of the Soviet Russia and the start of the Cold War, namely the struggle between Communism and Capitalism. Turkey took its place in the Western Block within this process. Thus, the United States strengthened Turkey with the mentioned aids against the Soviet Russia. At the end of the day, Turkey initiated follow a western-centric policy with these aids. The Truman Doctrine and the following Marshall Plan were hotly debated in both the national and local Turkish media with pluses and minuses. The mentioned American aids were mostly praised and partly criticized by the Turkish media. Also, the Turkish media fiercely criticized the Soviet policies and media with its publications. The debated issues were related to the concepts of the independence, integrity, and sovereignty; capitulations, communism, the multi-party system, etatism, imperialism, liberalism etc. in the Turkish media. These concepts were debated in parallel to the American policies towards the Middle East in the media. These discussions were not based on the idealist values but continued within the realist perspective. The subject of this thesis is the reflections of the Truman Doctrine and the Marshall Plan in the Turkish media between 1947 and 1951. KEY WORDS: World War II, Turkish Foreign Policy, the USSR Demands, the Truman Doctrine, the Marshall Plan, the Turkish media, National Media, Local Media