Türkiye`de öğrenci olayları ve Türk siyaseti üzerine etkileri (1968-1980)

Abstract

II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1990'lı yıllara kadar süren ve Soğuk Savaş olarak adlandırılan bir dönemine girildi. Avrupa'da artık yeni bir dünya düzeni oluşmaya başlamıştı. `İki kutuplu Dünya` olarak adlandırılan bu süreç Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasındaki mücadeleyi ifade etmekteydi. Avrupa ülkeleri bu dönemde bu iki `Süper Güç` çevresinde toplanıyordu. Sovyetler komünizmin, ABD ise emperyalizmin adeta sembolü ve temsilcisiydi. 1968'de Fransa'da başlayan ve tüm dünyaya yayılarak adeta küresel bir nitelik kazanan olaylar `68 Kuşağı` olarak adlandırılacak olan bir neslin ortaya çıkmasına sebep oldu. XX. Yüzyılın en önemli hareketlerinden biri sayılan bu eylemler dizisi, gençliğin ülkeler ve politikaları üzerinde etkinliğinin bir göstergesiydi. 68 Olayları sol bir hareketti. Amerika Birleşik Devleti'nin emperyalist politikalarına ve kapitalizme karşı bir tepki idi. Osmanlı'dan günümüze kadar geçen süreçte dönemsel olarak yoğunlaşan öğrenci hareketleri 1968'de Dünya ile eşzamanlı olarak Türkiye'de de farklı bir konuma evrildi. Kendine özgü nitelikler taşıyan bu hareketler gerek eğitim-öğretim faaliyetleri, gerekse siyasi iktidarların iç ve dış politikaları doğrultusunda şekillendi Öğrenci olayları Türkiye'de etkisi dönemsel olarak 27 Mayıs Askeri Darbesi, 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi öncesinde oldukça yükseldi. 68'in etkisiyle yaşanan olaylar 1971 Muhtırası öncesi tırmanışa geçmiş, benzer şekilde özellikle 1977'den sonra artan anarşi olayları ülkede terör ortamı oluşturdu. Adeta `kardeş kavgası` haline gelen olaylarda binlerce genç hayatını kaybetti ya da eğitimlerini yarıda bırakmak zorunda kaldı. Üniversite öğrencilerinin `masum` talepleriyle başlayan olaylar, süreç içerisinde şiddet içerikli eylemlere dönüştü. Öğrenci hareketleri birçok defa üniversitelerin tatil edilmesi, sıkıyönetim ilanı gibi pek çok yaptırımla önlenmeye çalışılsa da askeri müdahaleler gerçekleşene kadar yetersiz kaldı. Çalışmamıza konu olan 1968-1980 yılları arasında on üç Hükümet kuruldu. Dolayısıyla siyasi istikrarsızlık olayların artmasına, olayların artması da siyasi istikrarsızlığa sebep oldu. Araştırma konusu kapsamında 1968-1980 yılları arasında Türkiye'de yaşanan öğrenci olayları ve Türk siyaseti üzerindeki etkileri incelendi.

After World War II, a period called the Cold War, which lasted until the 1990s, started. In Europe, a new world order had already begun. The so-called process of `bipolar world` was used to refer to the struggle between the United States and the Soviet Union. European countries were gathering around these two `Superpowers` during this period. The Soviets were the symbol and representative of communism and the US, imperialism. The events that began in France in 1968 and spread to the whole world, giving rise to a global character, led to the emergence of a generation that would be called the Generation 68. This series of actions, which was considered as one of the most important movements of the 20th century, was an indication of the effectiveness of youth on countries and policies. The protests of 68 were a left-handed movement. It was a reaction to the imperialist policies of the United States and to the capitalism. The student movements, which became periodically intense from the Ottoman period up to the present, took a different face. These movements, which have their own characteristics, are shaped according to both educational activities and internal and external policies of the political powers. Student movements considerably increased in Turkey periodically before the 1960 Military Coup (27th May), 1971 Memorandum (12th March) and 1980 Military Coup (12th September). The events that took place under the influence of the Generation 68 escalated before the 1971 Memorandum. Similarly, the events of anarchy especially after the year 1977 created an atmosphere of terror in the country. In the events that can be recalled as a fight between brothers, thousands of young people lost their lives or were forced to leave their education. The events that started with the `innocent` demands of university students for turned into violent acts in the process. Although the student movements were tried to be prevented with many sanctions such as the holidays of universities and martial law announcements, they remained inadequate until the military interventions were realized. Thirteen Governments were established between the years 1968-1980. Therefore, political instability and the increase of incidents brought about more political instability and more protests. In this research, the topics of student protests between the years 19681980 that took place in Turkey and their impact on Turkish politics were examined.