Hemodiyaliz hastalarında eritropoietinin oksidan stres ve antioksidan savunma sistemi üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Kronik böbrek yetmezliği (KBY) olan hastaların hemen hemen tümü anemiktir. KBY'deki anemi etyolojisinde ana faktör eritropoietin eksikliğidir. Üremik hastaların eritrosit membranlarındaki poliansatüre yağ asitlerinin artmış oksidasyonu böbrek yetmezliğindeki anemiyi ağırlaştırabilir. Üremik hastalarda rekombinant insan eritropoietini (r-HuEPO) tedavisi ile anemi doza bağlı olarak düzeltilebilir. r-HuEPO'nun KBY hastalarındaki anemi tedavisinde oldukça etkili olması ve yaşam kalitesini yükseltmesi nedeniyle, bu çalışmada r-HuEPO'nun hemodiyaliz tedavisi gören hastalarda artmış lipid peroksidasyonu ve azalmış antioksidan savunma üzerine etkisi araştırılmıştır. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Nefroloji biriminde izlenen ve son dönem böbrek yetmezliği nedeniyle hemodiyaliz (HD) tedavisi gören hastalardan 13 tanesi çalışmaya alınmıştır. 13 HD hastasının (4 erkek ve 9 kadın) yaş ortalaması 41,4 +.1 7 yıl (1 4-70) olup ortalama hemodiyaliz süresi 18.4 aydır (4-36 ay). Üremik ve anemik olmayan 13 sağlıklı kişi de (7 erkek 6 kadın) kontrol grubu olarak seçilmiştir. Kontrol grubunun yaş ortalaması 45.6±12.9 yıldır. Son 3 ay içinde kan transfüzyonu yapılanlar, demir depo hastalığı saptananlar, sigara içenler ve r-HuEPO kullanım öyküsü olan hastalar çalışmaya alınmamıştır. HD hastalarına diyaliz sırasında kuprofan membran ve asetatlı diyalizat kullanılmıştır. Hastalara haftada üç kez dörder saatlik standart HD tedavisi uygulanmıştır. HD tedavisi uygulanan ve hemoglobin değeri 10-11 gr/dl (Htc. %30- 33) 'nin altında olan hastalardan 3x4000Ü/haftada r-HuEPO (Epoetin- a, CILAGR) subkutan tedavisine başlamadan önce ve hedef hemoglobin değeri 10-11 gr/dl (Htc. %30-33)'ye ulaşılınca HD seansından önce 10 cc heparinli periferik venöz kan alınmıştır. 29Alınan heparinli venöz kan örneğinden oksidan stresi tayin etmek için plazma malondialdehid (MDA), antioksidan savunma için total glutatyon peroksidaz (GPx) ve eritrosit süperoksit dismutaz (SOD) enzim düzeylerine bakılmıştır. Eritropoietin tedavisi öncesi ve sırasında alınan değerler Wilcoxon eşleştirilmiş 2 örnek testi ile ayrıca kontrol grubu ile çalışma grubu ise Mann-Whitney U testi kullanılarak istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Ort. SOD Ort. GPx Ort. MDA Ü/gr Hb Ü/gr Hb nmol/ml Kontrol grubu 853,45 106,12 0,62 r-HuEPO tedavisi öncesi 518,18 55.82 1,51 r-HuEPO tedavisi sırasında 857,85 119.83 1,84 Tabloda da görüldüğü gibi HD tedavisi uygulanan hastalarda r-HuEPO ile eritrosit SOD ve total GPx enzim düzeylerinin tedavi öncesine göre arttığı (sırasıyla p<p.01 ve p<0.01) ve kontrol grubu değerlerine ulaştığı fakat plazma MDA düzeyinde ise tedavi öncesine göre istatistiksel olarak anlamlı olabilecek etki oluşmadığı saptanmıştr. r-HuEPO'nun antioksidan savunma üzerine saptanan bu olumlu etkisinin dolaşıma genç eritrositleri kazandırmasına bağlı olabileceği düşünülmüştür. 30