Kombine sodyum ve ultrafiltrasyon modellemesinin hemodiyalizde görülen semptomlar üzerine etkisi

Abstract

ÖZET Hemodiyaliz tedavisi sırasında oluşan komplikasyonlar, hastalara verdikleri rahatsızlıkların yanısıra hemşire müdahaleleri gerektirerek önemli ölçüde çalışma zamanı ve tedavi etkinliği kaybına neden olurlar. Kombine sodyum ve UF modellemesi tedavisinin hemodiyalizde görülen semptomların görülme sıklığını değiştirip değiştirmediğini araştırmak amacıyla 8 haftalık prospektif bir çalışma planlanmıştır. Merkezimizde tedavi gören 18 stabil hemodiyaliz hastası çalışmaya alınmıştır. Çalışmaya alınan 9 erkek, 9 kadın hastanın yaş ortalaması 53±15 [14-85] ve diyaliz süreleri 28±12 [3-60] ay idi. Çalışmanın ilk 4 haftalık `gözlem dönemi`nde hastalara standart hemodiyaliz tedavisi uygulanmıştır. Tüm diyaliz seansı boyunca diyalizat sodyum konsantrasyonu 140 mEq/L ve ultrafiltrasyon hızı sabit tutulmuştur. Hastalara baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, kramp, çarpıntı, nefes darlığı ve bulanık görme gibi semptomların, diyaliz seansında ve iki diyaliz arası dönemde var olup olmadıkları, hemşireleri tarafından sorulmuştur. Ayrıca her hemodiyaliz seansında trendelenburg pozisyonuna getirme, izotonik-hipertonik sodyum verme, UF durdurma gibi hemşire müdahaleleri ile 0., 60., 120., 180. ve 240. dakikalarda kan basınçları ve nabız sayıları kaydedilmiştir. Çalışmanın ikinci 4 haftalık `deney dönemi`nde ise her diyaliz seansının ilk yarısında diyalizat sodyumu 145 mEq/L düzeyine çıkarılarak hedeflenen UF'nin %66'sı yapılmıştır. Seansın ikinci yarısında diyalizat sodyum 135 mEq/L'ye indirilirken UF'nin %33'ü yapılmıştır. Gözlem dönemindeki aynı sorgulama ve kayıtlar bu dönemde de yapıldı. Gözlem ve deney dönemlerinde her hafta ortası diyalizinde hastalardan kan sodyum konsantrasyonu tayini için diyaliz başlangıcı, ortası ve sonunda kan örnekleri, diyalizat sodyum konsantrasyonu tayini için giriş ve çıkış diyalizat örnekleri alınmıştır. Gözlem ve deney dönemleri arasında sistolik, diastolik, ortalama arteriyel kan basınçları ve nabız değerleri karşılaştırıldığında anlamlı fark olmadığı saptanmıştır. Bulantı, baş ağrısı, baş dönmesi, kramp ve bulanık görme gibi semptomlarda ve UF durdurma gibi hemşirelik müdahalelerinde azalma saptanmasına karşın istatistiksel anlamlılık saptanmamıştır. Her iki dönemdeki trendelenburg pozisyonu verme arasındaki fark ise istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Bu bulguların ışığında `Kombine Sodyum ve UF Modellemesi` ile hemodiyaliz sırasında müdahale sayısının azaltılabileceği ve diyaliz konforununun iyileştirilebileceği düşünülmüştür. 27