Diyabetes mellitus ve üriner sistem taş hastalığı

Abstract

ÖZET Üriner sistem taş hastalığı; sık görülmesi ve ilk bir kaç yıl içinde yüksek tekrarlama olasılığı nedeniyle, ciddi boyutlarda morbiditeye yol açan önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir. Literatürde diyabetiklerde üriner sistem taş hastalığı ( ÜSTH ) sıklığına ait yapılmış bir çalışmaya rastlanmadı. Diyabetiklerde ÜSTH görülme sıklığını araştırmak için Mart-1997 ile Mart-1998 arasında, bölümümüzce, ayaktan veya yatırılarak izlenen 321 diyabetik hasta ile kontrol grubu olarak polikliniklere başvuran diyabetik olmayan 115 hasta çalışmaya alındı. Diyabetik grupta K/E oram 2.5/1, kontrol grubunda ise 3.7/1 idi. Tüm hastalarda DÜS, USG ve IVP ile üriner sistem taşı araştırıldı. Buna ek olarak 24 saatlik idrarın protein, laeatinin, oksalat, sitrat, magnezyum, ürik asit ve kalsiyum düzeylerine bakıldı. Kreatinin klirensleri hesaplandı. Diyabetiklerin %28'inde, kontrol grubunun ise %8'inde en az bir kez taş düşürme öyküsü vardı. Çalışma sırasında diyabetiklerin %11 'inde, kontrol grubunun ise % 8 'inde üriner sistem taşı saptandı. Diyabetik ve kontrol olgularında taş sıklığı erkeklerde anlamlı olarak daha yüksek bulundu (p<0.05). Nerropatinin taş gelişimi üzerine etkili olmadığı görüldü ( RR: 1.0 güven aralığı 0.5- 2.1). Taş saptanan diyabetiklerin, taş saptanmayanlara göre 3 kat daha fazla alkol aldığı gözlendi. Her iki grupta alkol alanların idrar ürik asit ve oksalat düzeyleri daha yüksek bulundu. Taş saptanan diyabetik hastaların kreatinin klirensi taş saptanmayan diyabetiklere göre daha düşük bulundu ( sırasıyla 66 ± 38 mi /dk, 84 ± 42 ml/dk p<0.05). Taş saptanma sıklığı insülin kullanan diyabetikler arasında %16, sadece diyet alanlarda %11, sadece OAD alanlarda %7 olarak bulundu. Ancak gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. İnsülin alan grupta hiperoksalüri sıklığı (%52), diğer tedavileri alanlara göre anlamlı olarak yüksek bulundu, insülin alanlarda, kullanılan insülin dozu ile idrar oksalat düzeyi arasında anlamlı pozitif korelasyon saptandı (r : + 0.54 p<0.05). İnsülin alanların %38'inde hiperkalsüri saptandı. Diyabetik hastalarda açlık kan şekeri ile idrar sitrat atılımı arasında zayıf bir korelasyon saptandı ( r : + 0.25 p<0.05). Sonuç olarak diyabetik hastalarda normal populasyona göre daha yüksek sıklıkta üriner sistem taşı saptadık. İnsülin kullanımı hiperoksalüriye neden olarak taş gelişimim kolaylaştırabilir. Alkol kullanımı taş gelişiminde risk faktörüdür. Diyabetik nefropatinin taş gelişimi üzerine belirgin bir etkisi yoktur. Taş saptanan hastalarda kreatinin klirensinin daha düşük bulunması, taşa bağlı obstrüktif nefropati veya araya giren enfeksiyonların sonucu böbreğin olumsuz etkilenmesine bağlı olabilir.

II DIABETES MELLITUS AND URINARY STONE DISEASE The urinary stone disease is still an important health problem causing serious morbidity, because of its high incidence and high recurrence rates within years. There was no study that found in the literature concerning the incidence of urinary stone disease ( USD) in diabetic patients in medline records. In order to evaluate the incidence of USD in diabetic patients; from March 1997 to March 1998, 321 ( female / male: 2.5 / 1) diabetic patients, who were followed in inpatient and outpatient clinics, and 115 ( female / male: 3.7 / 1) nondiabetic patients, who were applied to outpatient clinics, were enrolled in the study The incidence of USD were evaluated by means of direct urinary system x-ray, abdominal ultrasonography, intravenous pyelography. Additionally 24 hour urinary excretion of protein, creatinine, oxalate, citrate, magnesium, uric acid, calcium were measured and creatinine clearance were calculated. Twenty-eight percent of diabetics and 8 % of the control group had at least one episode of passage of urinary stone in their past medical history. USD was documented in 1 1 % and 8 % of diabetics and the the control group respectively. The incidence of USD in the males were higher than the female in both diabetics and control groups ( p < 0.05 ). Nephropathy seemed to have no effect on USD incidence ( RR: 1.0 confidence interval: 0.5-2.1 ). The diabetics with USD were found to consume alcohol three times more than diabetics without USD. Twenty-four hour urinary excretion of uric acid and oxalate in the one's drinking alcohol was observed to be increased in both diabetics and nondiabetics when compared to that of nondrinkers. The creatinine clearance of diabetics with USD were lower than that of the diabetics without USD ( 66 ± 38 mL / min vs 84 ± 42 mL / min p<0.05 ). The incidence of USD were 16 % in the one's using insulin, 11 % in the one's whose blood sugar was regulated solely by diet and 7 % in diabetics on oral antidiabetic regimen. However the difference between groups were not significant. Frequency of hyperoxaluria in patients taking insulin ( 52 % ) was observed to be significantly higher than the rest of diabetics and 24 hour urinary excretion of oxalate was presented significant positive correlation with insulin dose ( r: + 0.54 p< 0.05 ). Hypercalciuria was observed in 38 % of diabetics using insulin. A weak correlation was found between fasting blood glucose levels and urinary citrate excretion ( r: + 0.25 p< 0.05). As a conclusion, incidence of USD was higher in diabetics when compared to that of nondiabetics. Insulin use may facilitate stone formation by giving rise to hyperoxaluria. Additionaly alcohol intake is also a risk factor for stone formation. Diabetic nephropathy has no defined role in the stone formation. Lower creatinine clearance values in diabetics with USD may be due to increased tendency to urinary tract infection and partial urinary flow obstruction.