Tanısal ve girişimsel radyolojide kullanılan midazolam ve propofolün portal kan akımı kardiak debi üzerine etkilerinin deney hayvanında doppler ultrasonografi ile görüntülenmesi

Abstract

ÖZET: Çalışmamızda girişimsel radyolojide hızla kullanım alanı bulan midazolam ve propofolün kardiyovasküler ve portal hemodinamik üzerine yapmış olduğu değişiklikler Doppler USG ile gösterilmiş, bu ilaçların radyolojik tetkiklerin nasıl etkileneceği irdelenmiştir. Bu amaçla 21 adet Spraque Dawley erkek fare üç gruba bölünerek, farelere sedasyon dozunda midazolam, propofol ve eter verilerek farelerin doppler USG ile kan basınçları, kan gazları, aortik akım hızları, kalp hızı, kalp atım hacmi, kalp debisi, solunum sayıları, portal kan akım hızları, portal debi ve portal ven kesit alanı ölçülmüştür. Sonuçlar grup içinde ve gruplar arasında karşılaştırılmıştır. Midazolam sistolik kan basıncında anlamlı değişiklik yapmaz iken diastolik ve ortalama kan basınçlarını düşürdü. Propofolün kan basınçlarını midazolama göre anlamlı şekilde düşürdüğü gözlendi. Kalp hızlarında midazolam anlamlı değişiklik yapmaz iken propofolün kalp hızlarını düşürdüğü gözlendi. Solunum hızlarında midazolam ve propofol anlamlı azalma yaratırken, bu azalma midazolam da daha belirgin idi. Parsiyel 02 basınçları, HC03 değerleri arasında iki grup arasında anlamlı fark izlenmedi. Parsitel C02 bakıldığında midazolam ve propofolde anlamlı şekilde düşüş olmasına karşın iki grup arasında fark izlenmedi. Kan pH değerlerinde her iki grupta anlamlı düşüş gözlenirken propfolün midazolama göre daha fazla asidoz yaptığı görüldü. Parsiyel 02 basınçları, HC03 değerleri arasında iki grup arasında anlamlı fark izlenmedi. Parsiyel CO2 bakıldığında midazolam ve propofolde anlamlı şekilde düşüş olmasına karşın iki grub arasında farkizlenmedi. Kan pH değerlerinde her iki grubta anlamlı düşüş gözlenirken propofolün midazolama göre daha fazla asidoz yaptığı görüldü. Midazolamın kardiak debi, kalp atım hacmi, maksimum ve minumum aortik kan akım hızlarında anlamlı değişiklik yapmazken, propofolün ise bu parametrelerde anlamlı düşüş yaptığı gözlendi. Aortik rezistif indeks değerlerinde her iki grubta anlamlı değişiklik kaydedilmedi. Midazolam grubunda portal debi, portal ven kesit alanı, portal kan akım hızında anlamlı değişiklik gözlenmedi. Propofol grubunda ise portal ven kesit alanında, portal debide anlamlı artma gözlenirken, portal hızda anlamlı değişiklik gözlenmedi. Propofolün kalsiyum kanal blokeri gibi davranarak vasomotor tonusu azaltması, arteriyel ve venöz dilatasyon yapması, damar kompliansını artırması nedeniyle endovasküler stent yerleştirilmesinde, inferor vena cava stentlerinde, anevrizmaya yapılacak girişmlerde, angioplastilerde, ureteral ve bilier stentlerde, kemoembolizasyon, trombolizis işlemlerinde kullanılmasının avantaj sağlayacağı öngörüldü. Ancak propofolün vasodilatasyon etkisinin çok belirgin olması nedeniyle angiografi tekiklerinde darlıkların grade'ni değiştireceğinden kullanılmasının sakıncalı olabileceği sonucuna varıldı. Midazolamda bu etkileşim minimum düzeyde olduğundan bu ilacın güvenle kullanılabileceği düşünüldü. Soliter karaciğer lezyonlarının değerlendirilmesinde dinamik MRG, BT, BT Portografi gibi tetkiklerde propofol kullanımı ile kardiak debi, dolayısıyla aortik maksimum ve minumum hızlarının düşmesi, vasodilatasyon, damar kompliansındaki değişiklikler ile lezyonlarınkontrast tutumunu değiştiğinden yanılgıların olabileceği düşünüldü. Midazolamda ise bu etkiler minimum olduğundan daha güvenle kullanılabileceği sonucuna varıldı. Bu çalışma Doppler USG'nin rat benzeri deney hayvanlarında kardiak ve portal akım çalışmaları için uygun bir inceleme aracı olduğunu da göstermiştir.