Alî b. Velî es-Selanikî`nin tercüme-i Mevâhib-i Aliyye`si (İnceleme – metin: Fatiha ve Bakara sureleri)

Abstract

Hüseyin Vâiz-i Kâşifî'nin 897-899/1492-1494 yılları arasında Farsça olarak kaleme aldığı muhtasar tefsiri Mevâhibü'l-Aliyye, Osmanlı ulemasının çok erken dönemlerde dikkatini çeken ve barındırdığı tasavvufî görüşler sebebiyle halk arasında çok sevilen ve güvenilen bir eser konumundadır. Bu sebeple de Osmanlı Türkçesine telif tarihinden çok kısa bir süre sonra pek çok kere tercüme edilmiş ve daha geniş kitlelerin istifadesine sunulmuştur. Bunların ilki ise Alî b. Velî es-Selanikî tarafından 952/1545 yılında Tercüme-i Mevâhib-i Aliyye adıyla yapılan tercümedir. Bu tercüme Mevâhibü'l-Aliyye'nin Osmanlı Türkçesine yapılan ilk çevirisi olması hasebiyle oldukça önemlidir. Bu çalışma Alî b. Velî es-Selanikî tarafından yapılan bu mühim tercümeyi ele almakta ve çeşitli alt başlıklar altında incelemektedir. Ayrıca bu çalışma müellif Hüseyin Vâiz-i Kâşifî'nin ve mütercim Alî b. Velî es-Selanikî'nin hayatları ve eserleri üzerinde durmakta Mevâhib-i Aliyye'nin Osmanlı Türkçesine tercümelerine değinmekte; yazma halindeki nüshasından hareketle Bakara sûresi sonuna kadar olan Arap harfli metni Latin harflerine aktarmakta ve oluşturulan metni Kuran ilimleri açısından değerlendirmektedir.

The concise commentary Mevâhibül-Aliyye, written by Hüseyin Vâiz-i Kâşifî between 897-899 / 1492-1494 in Persian, is a very popular and trusted work among the people because of the mystical views that attracted the attention of the Ottoman people at a very early period. For this reason, it has been translated into Ottoman Turkish many times shortly after the royalty date and made available to the wider masses. The first of these was translated by Alî b. Velî es-Selanikî in 952/1545 under the name Tercüme-i Mevâhib-i Aliyye. This translation is very important since it is the first translation of Mevâhibü'l-Aliyye into Ottoman Turkish. This study deals with this important translation of Mevâhibü'l-Aliyye by Alî b. Velî es-Selanikî and examines it under various headings. This work also focuses on the lives and works of the author Hüseyin Vâiz-i Kâşifî and the translator Alî b. Velî es-Selanikî, referring to the translation of Mevâhibü'l-Aliyye into Ottoman Turkish; In the light of the manuscript, he translates the Arabic text to the end of Surat al-Baqara in Latin letters and evaluates the text in terms of the Qur'anic sciences.