Strok sonrası etkilenmeyen hemisferin reorganizasyonu: Transkraniyal manyetik stimülasyon

Abstract

34 ©ZET: Transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS), santral sinir sisteminin elektriksel olarak incelenmesinde ağrısız, kolay uygulanabilir ve herhangi bir yan etkisi olmayan güvenilir bir yöntemdir. Bu özelliklerinden dolayı birçok nörolojik hastalıkta olduğu gibi serebrovasküler hastalıklarda da kullanılmıştır. Bizim bu çalışmadaki ilk amacımız, olgularda iyileşmeye katkıda bulunabilecek bir nöronal plastisitenin olup olmadığını anlamak ve bunun için sağlam hemisferden paretik kola (ipsilateral) bir elektriksel devamlılığın varlığını ortaya koymaktı. İkinci amacımız ise, etkilenen hemisfer uyarımıyla-paretik kolda (kontrlateral) elde edilen parametrelerin klinik durumla olan ilişkisi ve yanıtların normal kişilere göre ne kadar bozulduğunu araştırmaktı. Klinik durumu iyi olan stroklu olgularda saptanacak ipsilateral bir yanıt; SVH sağaltımında, nöronal reorganizasyonu harekete geçirecek yöntemlere dikkati çekebilecekti. Kliniğimizde izlenen kronik dönem 13'ü kadın, 12'si erkek 25 OSA infarktlı (55,7± 21,0 yaş) ve ll'i kadın ve 9'u erkek 20 sağlıklı kontrol olgusu (60,5± 8,5 yaş), TMS ile her iki hemisferden stimüle edildi. Yanıtlar, hem ipsilateral hem de kontrlateralden aynı anda kaydedildi. Uyan bir hemisferden verildiğinde her iki taraf birinci dorsal interosseöz kasından (BDİ) yanıtın latansına, amplitüdüne, santral motor ileti zamanına ve eşik değerine bakıldı. Daha sonra hasta BDİ kasını kasacak şekilde bir cismi tuttuğu sırada uyan verilerek yine her iki taraftan sessiz periyod süreleri elde edildi. Olgu grubunda 10 nolu hasta dışında hiçbirinde ipsilateral yanıt alınmadı. On nolu hasta, doğuştan hemiparezi gelişmiş, kas gücü 3/5 olan, BBT'sinde sağ OSA infarktı tespit edilen 11 yaşında bir kız çocuğu idi. Klinik bakıda bu hastada ayna hareketi gözlendi. Bu hastada sağlam hemisfere verilen manyetik uyarı ile sabit ve kolayca tekrar alınabilir şekilde ipsilateral (paretik kolda) yanıtlar elde edildi. MUP yanıtının kontrlateral latansı 23,5ms iken ipsilateral latansı 26,7ms idi. Etkilenen hemisfer uyarısıyla ne kontrlateral ne de ipsilateral yanıt elde edilemedi. Kontrol grubunun tamamında her iki hemisfer uyarımıyla kontrlateralde MUP yanıtları elde edildi. Ancak hiçbirinde ipsilateral MUP yanıtı alınmadı. Bunun yanısıra 20 kişinin 15Hnde sağ 12'sinde sol hemisfer uyarımıyla, kısa bir SP elde edildi. Her iki hemisfer35 arasında alınan yanıtlar açısından önemli ölçüde benzerlik bulundu. İstatistiksel olarak da sonuçlar doğrulandı. Sonuç olarak biz, erişkin dönem strokta ipsilateral yolların iyileşmeye katkısı olmadığı bunun yanısıra strok sonrası nöronal plastisite gelişmesinin serebrovasküler olayın meydana geldiği yaşla ilişkili olabileceği sonucuna vardık.