İatrojenik intraabdominal organ yaralanmalarına etki eden faktörler

Abstract

7. ÖZET îatrojenİk Intraabdominal organ yaralanmalarina etö eden faktörler Kann içi organ yaralanmalarının büyük çoğunluğu kunt ve penetran travmalara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Elektif ve acil cerrahi işlemler sırasında üzerinde diseksiyon uygulanan organ yada sistemlerin dışında başka organlar, iatrojenik olarak yaralanabilmektedir. Bugüne kadar bu tip yaralanmalar nadir görülmekle birlikte göz ardı edilmiştir Bu çalışmada tek bir klinikte intraabdominal cerrahi sırasında meydana gelen iatrojenik organ yaralanmaları, geriye dönük olarak incelendi. Laparoskopik ve perkütan girişimler sırasında oluşan yaralanmalar çalışma dışı bırakıldı. Ocak 1991 ile Ocak 1999 tarihleri arasında laparotomi uygulanan 3374 olgunun 1331'ine (% 39.44) acil şartlarda, 2043'üne (% 60.56) elektif şartlarda laparotomi uygulandı. Bu olguların klinik dosyası, ameliyat raporları ve çıkış özetleri incelendi. Acil ve elektif ameliyatlardaki iatrojenik yaralanma sıklığı saptandı ve karşılaştırıldı. Yaralanma oranlarının anlamlı derecede yüksek olduğu ameliyat endikasyonlan ve yaralanma oranlan anlamlı derecede yüksek bulunan organlar belirlendi. Fatal sonuçlanan olgular iatrojenik yaralanma yönünden irdelendi. Acil - elektif olguların karşılaştırılmasında, iatrojenik yaralanma görülen ve görülmeyen olguların karşılaştırılmasında ki-kare testi; yaralanmanın anlamlı derecede yüksek olduğu endikasyonlann ve yaralanma oranı anlamlı derecede yüksek olan organların belirlenmesinde tek gözlü ki-kare testi kullanıldı. P< 0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bu inceleme sonucunda 79 olguda (% 2.34) iatrojenik organ yaralanmasının meydana geldiği saptandı. Acil şartlarda ameliyat edilen olguların 30'unda (% 2.25), elektif olguların 49'unda (% 2.39) iatrojenik organ yaralanması saptandı. Bu olgular içinde intraabdominal tümör (% 44.30) ve mekanik barsak obstrüksiyonu (% 18.98) nedeniyle öpere edilen olgularda yaralanma olasılığının belirgin olarak arttığı, dalak (% 26.82), ince barsaklar (% 25.60), kolon (% 12.19) ve mesanede (% 12.19) iatrojenik yaralanma oranının belirgin olarak yüksek olduğu saptandı. Söz konusu olgular içinde biri elektif olmak üzere öpere edilen 6 olguda mortalitenin geliştiği, bu olgularda ko-morbid pekçok faktörün bulunduğu belirlendi. Hastanede yatış süreleri iatrojenik organ yaralanması grubunda 17.88 ± 13.11 gün, diğer olgularda 7.73 + 3.33 gün olarak saplandı. Buna göre iatrojenik organ yaralanmasının hastanede kalış suresini uzattığı belirlendi (p< 0.01). İatrojenik organ yaralanmalarının intraabdominal cerrahi sırasında oluşabildiği, intraabdominal tümör ve mekanik barsak obstrüksiyonu olgularında bu oranın arttığı; dalak, kolon, ince barsaklar ve mesanede yaralanma oranının yüksek olduğu ayrıca iatrojenik organ yaralanmalarının hastanede kalış sürelerini uzattığı sonucuna varıldı. İatrojenik yaralanmaların mortalitede doğrudan sorumlu değil mortaliteyi kolaylaştırıcı bir faktör olduğu ve yaralanmayı intraoperatif olarak saptamanın çok önemli olduğu düşünüldü. Anahtar kelimden İatrojenik, yaralanma, organ, intraabdominal, cerrahi. 30

8. SUMMARY THE FACTORS EFFECTING IATROGENIC INJURIES OF INTRAABDOMINAL ORGANS The most of intraabdominal organ injuries are emerged as a result of blunt and penetrating trauma. The organs other than the dissected ones in emergency and elective operations can be injured iatrogenicly. Untill now, those type of injuries have been omitted because of their rare occurrance. In this study, the iatrogenic organ injuries during intraabdominal surgery in a clinic were evaluated retrospectively. The injuries which occured during laparoscopy and percutaneous interventions were excluded. The charts, surgery and discharge reports of 3374 patients in whom laparotomy was performed between January 1991 and January 1999 were evaluated. 3374 patients underwent emergency (n= 1331, 39.44 %) or elective (n= 2043, 65.56 %) laparotomy. The rates of iatrogenic injuries in emergency and elective operations were determined and compared. The operative indications and the organs in which the laceration rates were higher significantly were determined. The mortal cases were studied in respect to iatrogenic injury. Chi- square test was used in the comparison between the emergent and elective cases and between the cases in whom iatrogenic laceration occurred or not; one way Chi-square was used in the determination of indications and organs in which laceration was significantly higher. P< 0.05 was accepted as significant. In the study group, iatrogenic lacerations were determined in 79 (2.34%) patients. Emergency and elective operations in 30 (2.25 %) and 49 patients (2.39 %) respectively. The injuries were significantly higher in patients operated for intraabdominal tumor (44.30%) or mechanical bowel obstruction (18.98%) and the laceration rates of spleen (26.82%), small intestine (25.60%), colon (12.19%) and the bladder (12.19%) were higher significantly. The mortality was developed in 6 patients of those one was operated electively but there were many co-morbid factors in those patients. The mean hospital stay in patients with iatrogenic laceration was 17.88±13.11 days and in patients without iatrogenic laceration was 7.73+3.33 days. The iatrogenic lacerations prolonged the hospital slay significantly (p< 0.01). In conclusion, the iatrogenic lacerations might be occurred during intraabdominal surgery, the rates of iatrogenic injury were higher in patients operated for intraabdominal tumor and mechanic bowel obstruction. The injury rates were higher in spleen, colon, small intestine and bladder and those type of injuries prolonged the hospital stay. Iatrogenic laceration was found as a predisposing factor in mortality rather then a factor directly resulting death. Key words: Iatrogenic, injury, organ, intraabdominal, surgery. 31