Dizdeki plikalarda mekanoreseptörlerin histolojik ve elektrofizyolojik yöntemlerle gösterilmesi

Abstract

6.ÖZET Artroskopik cerrahinin gelişimi ile yapıları ayrıntılarıyla ortaya konan plikaların embriyolojik artık yapılar olmayıp, diz eklemindeki diğer yapılar gibi yapılarında taşıdıkları mekanoreseptörler ile diz propriyosepsiyonunda rol oynayabileceği düşüncesiyle çalışma başlatıldı. Gerek artroskopik gözlemlerimiz ve gerekse literatürdeki çalışmalar bu yapıların diz ekleminde sık görüldüğünü ortaya koymuştur. Anatomik yerleşimlerine göre, plikalar diz içerisindeki diğer dinamik yapılara benzerlik gösterirler. Özellikle, infrapatellar plikanın ön çapraz bağa, mediopatellar plikanın ise medial menisküse benzerliği bu açıdan dikkat çekicidir. Literatürde diz eklemi içerisindeki diğer yapılarda mekanoreseptörlerin varlığının gösterildiği çalışmalar olmasına rağmen plikalarda bu yönde bir çalışma yoktu. Çalışmamızda, plikada mekanoreseptörlerin varlığının tespiti, histolojik ve elektrofizyolojik yöntemlerle yapıldı. Çalışmaya, 29 olguda tespit edilen 36 plika alındı. Histolojik değerlendirmeye alınan 36 plikadan, 22 adeti nöro flament protein immunohistokimyasıyla, geri kalan 14 adeti ise, gold klorit boyaması ve nöro flament protein immunohistokimyasıyla değerlendirildi. Bu şekilde ikili boyama yapılmasının nedeni, gold-klorit boyasının dokudaki diğer sinir kökenli yapıları boyayabilmesi ve hatalı yorumlara sebep olabilmesiydi. Freeman ve Wyke'nin (19), mekanoreseptör sınıflandırması kullanıldı. Buna göre, plikalarda Tip-1, Tip-2, Tip-3 mekanoreseptörler gösterildi ancak Tip-4 reseptör yani serbest sinir uçları hiçbir plikada gösterilemedi. Ayrıca 3 plikada her iki boyama yönteminde de mekanoreseptörler gözlenmedi. 57Elektrofizyolojik çalışma, Pitman ve arkadaşlarının (46) ve Lavender ve arkadaşlarının (34) çalışmalarında kullanılan yöntemde bazı değişiklikler uygulanarak yapıldı. Epidural elektrot ile plika üzerine, uyarılar gönderildi ve oluşan kortikal uyarılmış yanıtlar monitörize edildi. Uyarının yapılması ile yanıtın alınması arasında geçen süre yani latans değeri ve mikro-volt olarak akımda meydana gelen değişikliklerin pik noktalarına (N ve P noktaları) göre değerlendirme yapıldı. Plikaya yapılan bu uygulama, aynı şekilde, ön çapraz bağ ve karşı taraf posterior tibial sinire de uygulandı. Her üç yapıdan elde edilen latans değerleri karşılaştırılarak değerlendirme yapıldı. Posterior tibial sinirin uyarılması ile oluşan N1 ve P1 latans değerlerine benzer değerlerin gecikmiş olarak, plika ve ön çapraz bağın uyarılması ile oluşması, plikalarda da propriyoseptif sinir sonlanmalarının olduğunu gösterdi. Sonuç olarak, plikaların yapısında taşıdığı propriyoseptif sinir sonlanmaları nedeniyle, diz eklemi propriyosepsiyonunda bir fonksiyonu olabileceği gösterilmiş oldu. Artroskopik girişimler sırasında sıkça karşılaşılan, plikalarda eksizyon sonrası, propriyoseptif duyuda bir kayıp olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu açıdan bakıldığında, özellikle asemptomatik plikaların, diz içerisinde sadece birer embriyolojik artık olarak değil, çeşitli fonksiyonları olan dinamik yapılar olarak görmek daha uygun olacaktır. 58