Uterin leiomyomlarda mitotik aktivite ve östrojen, progesteron, epidermal growth faktör reseptör ve prolifere olan hücre nükleer antijeni (PCNA) yoğunluklarının tümör içindeki dağılımlarının incelenmesi

Abstract

ÖZET Uterin leiomyomlar myometriumun düz kas hücrelerinden gelişen düzgün sınırlı, kas ve fibröz bağ dokusundan oluşan, damar yapısı içermeyen, çevre dokudan beslenen benign tümörlerdir. Kadınlarda en sık rastlanılan benign pelvik tümörler olmasına rağmen etiyolojileri henüz aydınlatılamamıştır. Normal myometrial dokunun leiomyoma dönüşüm mekanizması ve leiomyom hücrelerinin anormal gelişimini yöneten faktörlerin iyi anlaşılmamasına rağmen, günümüzde myometriumun leiomyoma neoplastik transformasyonunun normal myometriumun somatik mutasyonu ve lokal büyüme faktörleri ile seks steroidlerinin karmaşık ilişkileri sonucunda geliştiği düşünülmektedir. Bu tümörlerin sitogenetik analizi %40'ında kromozomal anomalilerin varlığını göstermiştir. Uterin leiomyomların büyümesinin ovarian steroid hormonların varlığına bağlı olduğu bilinmektedir. Leiomyom büyümesi hakkındaki bilgilerimizin büyük bir kısmı östrojen ve progesteronun vital rolüne işaret etmektedir. Ayrıca günümüzde büyüme faktörleri ve protoonkogenlerin etiyolojideki rolleri araştırılan konular arasındadır. Çalışmamızda bu çok faktörlü etiyoloji ve gelişim teorilerinin önemini belirlemek amacı ile tümörün iç yapısını incelemeyi hedefledik. Bu amaçla, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde 2000-2001 yıllan arasında myom büyüklüğü 4cm veya üzerinde olan, menstrüel siklusun orta foliküler fazında bulunan, son üç ayda herhangi bir hormonal tedavi almamış histerektomi veya myomektomi geçirmiş 30 olgu üzerinde bu çalışmayı yaptık. Elde edilen myomların merkezinden ve periferinden elde edilen dokularda parafin bloklar hazırlandı, kesitlere hematoksilen-eosin boyası uygulandı. 10 büyük büyütme alanında mitoz sayıldı. Parafin bloklardan alınan kesitler ayrıca immünohistokimyasal yöntemlerle boyandı ve östrojen reseptör (ER), progesteron reseptör (PR), EGF reseptör (EGFR) ve prolifere olan hücre nükleer antijen (PCNA) ekspresyonları incelendi. Myomların merkez ve periferinden alınan kesitlerinde bu yöntemlerle karşılaştırma yapıldı. 63Sonuç olarak, çalışmamızda orta proliferatif dönemde leiomyomlarda perifer ile merkez arasında mitoz bakımından anlamlı fark bulamadık. Leiomyom merkezinde PCNA aktivitesini periferden fazla bulduk. PR yoğunluğunu tümör merkezinde periferden fazla bulduk. Merkezdeki PCNA aktivitesi ile PR yoğunluğu arasında güçlü bir ilişki saptadık. ER yoğunluğu perifer ve merkezde farklılık göstermedi. EGFR yoğunluğu merkez ve periferde benzer olup ER, PR yoğunluğu ile korelasyon göstermedi. Çalışmamızda myom merkezinde yüksek PCNA aktivitesi gözlenmesi merkezdeki hücrelerin daha aktif oldukları ve daha hızlı çoğaldıklarının kesin kanıtını oluşturmaktadır. Damarlardan ve dolayısıyla steroid kaynaklarından en uzak bölgedeki aktivasyon, myom hücrelerinin çoğalmasmdaki kısmi otonomiyi göstermektedir. Bu da genetik faktörü ön plana çıkaran bir bulgudur. Çalışmanın sonucunda merkezdeki hücreler aktif bulunduğuna göre, merkezdeki bu hücrelerin destrüksiyonunun (elektrokoter, lazer vb) tümör dokusunun gerilemesini sağlayabileceğini düşünmekteyiz. 64