İzmir`de okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda efüzyonlu otitis media prevalansı ve risk faktörleri

Abstract

ÖZET Efüzyonlu otitis media (EOM) akut enfeksiyon bulgu ve belirtileri olmaksızın, kendini daha çok işitme kaybı ve buna bağlı bulgular ile gösteren, akut otitis media dan sonra çocukluk çağının ikinci en sık kulak hastalığıdır. Eustachi tüpü disfonksiyonu ve enfeksiyon etyolojideki temel nedenleri oluşturmakta ve bunlarla daha sık karşılaşılan topluluklarda EOM sıklığı da artmaktadır. EOM'nın tanınmasında ailenin çocukta gelişen işitme kaybı ve ilişkili semptomlardan şüphelenmesi ve muayenede bu patolojiye ait kulak zarında oluşan değişiklikleri tanıyabilen hekimlerin yönlendirmesi hastalığın takip ve tedavisinde önemlidir. Kesin tanı miringotomi gibi invaziv bir yöntemle konulabilirse de, tanıyı büyük bir doğrulukla ortaya koyan empedansmetrik incelemeler günlük uygulamada otoskopinin yönlendirmesi ile yapılmaktadır. Topumumuzdaki risk grubundaki bireyerde EOM prevalansını belirlemek, risk faktörleri ile olası ilişkisini ortaya koymak ve EOM tanısı konan çocukların ailelerinin bu hastalık hakkındaki bilgi ve tutumlarını değerlendirmek amacı ile Balçova bölgesindeki kreş, çocuk bakım evi ve ilkokullarda eğitim gören 756 çocuk şubat-nisan 2001 tarihleri arasındaki sürede bulundukları mekanda tam bir Kulak Burun Boğaz muayenesinden geçirilmiştir. Otoskopide kulak zarında matlık, vaskülaritede artış, retraksiyon, ya da hava-sıvı seviyesi belirlenen ve pnömotik otoskopide kulak zarında hareket kısıtlılığı gözlenerek EOM ön tanısı alan 108 çocuk Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilimdalı işitme Konuşma ve Denge ünitesine davet edilmiş ve bunlardan empedansmetrik incelemeleri yaptırmak üzere başvuran 101 'i çalışmaya alınmıştır. İncelemelerde Tip B ve tip C2 timpanogram eğrisi olup akustik refleksin alınamadığı kulaklara EOM tanısı konmuş ve çalışma grubundaki çocukların aileleri çocuktaki allerji öyküsü, çocuğun akut otit geçirme öyküsü, ailede sigara içen kişi sayısı yönünden sorgulanmıştır. Ailenin çocukta işitmede azalma hissedip hissetmediği, 39çocuğun özgeçmişinde EOM tanısı alıp almadığı ve aldıysa bu konuda ailenin tutumunun ne olduğu sorulmuştur. 756 çocuğun 77'sinde (%10.1) empedansmetri bulguları ile EOM tespit edilmiştir. Bu oranlar ülkemizden ve Avrupa'dan bildirilen EOM prevalansları ile benzerlik göstermektedir. Empedansmetrik inceleme ile EOM tanısı alan çocuklar ile tetkikleri normal bulunan çocuklar arasında yaş ortalamaları ve yaş grupları arasında fark bulunamazken, erkek çocukların kızlara göre anlamlı ölçüde daha sık etkilendikleri saptanmıştır. Muayenede EOM ön tanısı alan grupta ÜSYE varlığı anlamlı derecede yüksek oranda tespit edilirken, empedansmetrik inceleme sonucunda EOM tanısı alan ve almayan grup arasında ÜSYE birlikteliği açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunamamıştır. Üst solunum yolu allerji öyküsü veren grupta EOM'ya anlamlı ölçüde daha sık rastlanırken, bu öykünün elde edilmesi ile patolojinin bilateral yada unilateral görülmesi arasında fark bulunamamıştır. EOM tanısı alan grupta sigara dumanında kalan çocuk sayısı anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Öyküde akut otitis medianın varlığı ile EOM beraberliği arasında da anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Kilo ve boy endeksli persentil skorlaması baz alındığında EOM tanısı konan çocukların hiçbirinde gelişme geriliği saptanmamıştır. 3-6 yaş grubundaki çocukların kişi başına düşen yaşam alanı ile EOM beraberliği arasında da bir ilişki bulunamamıştır. Çocuklarına EOM tanısı konan ailelerin ancak üçte biri bir sağlık kurumunda takip edilirken, büyük çoğunluğu ya EOM'ya bağlı olarak gelişen işitme kaybı ile ilgili belirtilerin ya farkına varmamış yada bunları önemli bulmamıştır. 40