Sporda saldırganlık olgusu ve bu olgunun sportif performans üzerine etkisi

Abstract

86 ÖZET VE ÖNERİLER Spor psikolojisindeki temel yaklaşımlardan birisi, sportif performansın sporcuların davranışlarıyla nasıl etkilendiğini belirlemektir. Eğer sportif performans yönünden üst düzeydeki sporcuların saldırganlık eğilimleri sportif performans yönünden alt düzeydeki sporculardan bir farklılık gösteriyorsa sporcu yönlendirilmesi ve seçiminde bu elit grubun özelliklerinden yararlanılabilir. Bu amaçla kişilerdeki çeşitli psikolojik gereksinmelerden saldırganlık gereksinimininde bulunuş derecesini ölçen Edwards Kişisel Tercih Envanterini (Edı/uards Personal Preference Schedule, E. P. P. S. ) Türk elit basketbolcular,hent bolcular ve voleybolcular arasında saldırganlık eğilimleri yönünden bir fark bulunup bulunmadığını araştırmak için kullandık. Araştırmamıza katılan elit sporcular Türkiye 1. Liglerinde yer alan kulüplerin oyuncularıdır. vasat sporcularsa bulundukları ilin mahalli kümelerinde yer alan kulüplerin oyuncularıdır ve tüm deneklerin hepsi yüksek öğrenim görmektedir. E. P.P. S. verilerine göre elit sporcular vasat sporculara göre (Kız-erkek) daha saldırgan eğilimdedirler. Elit hentbolcular (kız-erkek) basketbol voleybolculara göre daha saldırgan eğilimdedirler. E. P.P. S. envanteri antrenörlerin sporcularındaki saldırganlığı kontrol etmeleri zamanlandırmaları yöneltmelerinde rahatlıkla kullanılabilecekleri düşünülmektedir. Antrenörlere önerilerimiz;87 Saldırgan davranış erken yaşlarda çocuk aile etkileşimi, saldırganlığın yönü ve şiddeti üzerine aile yaptırımının düşmanca yaptırım (davranış) için cezalandırılması ve ödüllendirilmesi için de oluşabilir. Antrenör sık sık sporcularıyla sorunlarını tartışarak karşılaşma ve antrenmanda sporcuyu biçimlendirebildiği gibi, ana baba genç etkileşimini gözlemleyerek bir görüş kazanabilir. Kuşkusuz tüm gençler olmamakla birlikte^ fazlasıyla toplumsal yasaklamalar ve ödüllerden dolayı spor takımlarında saldırganlığın ödüllendirildiğini görürler. Bu saldırganlığın ödüllendirilmesiyle de rahatlarlar. Erken deneyimleri nedeniyle performanslarının limitinde suçluluk duygusuna sığınırlar. 0yuncuların karşılaşmalarda saldırgan olmadan onlarla saldırganlığın neden ve sonuçlarını tartışmak en iyi yoldur. Eğer bir genç spor yaptığı sürece spor içinde zararlı saldırganlık potansiyelini ortaya koymuşsa antrenörün bu gencin saldırganlığını spor kariyerinin sonunda yeniden yönlendirmeye ahlaki sorumluluğu vardır. Gözlenen saldırganlık, saldırganlığı aydınlığa kavuşturabilir. Oyunda saldırgan bir hareketi gözledikten sonra oyuna alınan yedek oyuncular kendi duygularının en yoğun biçimde ortaya konmasına karşı uyarılmaları gerekebilir. Oyun içerisinde cezalandırılmış olan veya olmayan saldırgan bir davranışı izleyen zaman süresi karşılaşmayla ilgili tüm kişiler için kritiktir. Sakinleştirici bir rol oynayan antrenörler oyuncularının moral ve psikolojik gerek sinmelerine olumlu etki yapmakla kalmaz oyuncularının o olaydan sonraki performanslarını artırır. Sporculara kazanmalarına ve etkili performanslarına karşı koyan rakiplerine kuralların kabul ettiği insanlık saygısı ve onuru içinde direkt ve uygun olarak saldırganlık göstermeleri öğretilmelidir.88 Sporda bazı oyuncular sporun gerektirdiği davranışı öğrenmede kendi saldırgan duygularını kontrol etme eylemlerinde suçluluk duymama konusunda yardıma gereksinim duyarlar. Antrenörler kendi önyargılarını, beklentilerine dayalı olarak değişik oyuncu pozisyonlarındaki saldırganlık derecelerini bir oyuncunun gerçek saldırganlığına göre değerlendirmeyi düşmanlıkla karıştırmamalıdır. Antrenörün görevi:, a A- Sporda belirlenmiş sınırlar içinde saldırganlığı teşvik etme, B- Sporcunun saldırgan davranışları. ? kendisinin bir sporcu ya da insan olarak davranışlarını etkilediği zaman azaltmaktır. Kontrollü saldırganlık bir çok sporun ilk öğesidir. Saldırganlığın doğasını bildiği gibi oyuncusunu-, yeteri kadar tanıyan^anlayabilen ve oyuncusunun aşırı saldırganlığını önleyebilen antrenö^ sporcunun en iyi ve en verimli li deridir.