Aerobik ve anaerobik eşik hızlarında yapılan iki değişik egzersizin kan lipid ve lipoproteinleri üzerine etkisi

Abstract

Akut egzersizin kan lipid ve lipoproteinleri üzerindeki etkilerine ilişkin çalışma sonuçlan çelişkilidir. Endürans performansının predikte edilmesinde ve bu tip antrenmanların programlanmasında optimal egzersiz yükleri olarak sıklıkla kullanılan aerobik eşik (AT, 2mM kan laktatına karşı gelen egzersiz yükü) ve anerobik eşik (ANT, 4mM kan laktatına karşı gelen egzersiz yükü) ile ilgili olarak az sayıda literatür vardır. Bu nedenle bu çalışmada, iyi antrene 14 erkek sporcuda (amatör futbolcu) AT ve ANT hızlarında yapılan iki değişik steady-state koşu bandı egzersizinin, kan lipid ve lipoproteinleri üzerindeki etkileri incelendi. Sporcular (yaş ort: 20.6 ± 1.7 yıl, endirekt Max V02 = 63.1 ± 9.3 ml/kg/dk) önce AT hızlarında (10.8 ± 0.9 km/h) 45 dk, ANT hızlarında (ANT' nin % 97.sinde 12.6 ± 0.6 km/h) ise 30 dk kadar (ort.= 33.6 ± 3.9 dk) steady-state egzersizlerini gerçekleştirdiler. İlk egzersiz testinden (ATSST), 24 saat önce (24HÖ), egzersizden hemen önce (ATİ), egzersizden hemen sonra (AT2), 1 saat sonra (AT3) ve 48 saat sonra (ANT1), ANTSST'nden hemen önce (ANT1), hemen sonra (ANT2), bir saat (ANT3) ve 48 saat sonra (48HS) açlık venöz kan örnekleri alındı. Serum örneklerinden, glükoz (GLU), trigliserid (TG) total kolesterol (TK) ve total fosfolipid (TF), HDL ve alt fraksiyonlarının hem kolesterol (K), hem de fosfolipid (F) analizleri yapıldı. VLDL ve LDL kolesterol analizleri hem presipitasyon, hem de hesaplama (Friedewald WT) yöntemiyle yapıldı. Plazma volüm değişiklikleri hemoglobin ve hematokrit ölçümlerinden hesaplanarak,gerekli düzeltmeler yapıldı. 24HÖ-AT2 arasında TG (p<0.05) arttı, VLDL-K (p<0.02) düştü. 24HÖ-AT3 arasında VDL-K düştü (p<0.05), HDL-K (p=0.02) ve HDL2-K %22 arttı. AT1-AT3 arasında HDL-K (p=0.04), HDL2-K (p=0.02) arttı, VL-F (VLDL-F + LDL-F) düştü (p=0.03). HDL2-K/HDL3-K oranı da artış gösterdi (p=0.03). ANT1-ANT2 arasında glükoz (p<0.001) arttı, HDL3-K düştü p=0.03), HDL2-K/HDL3-K oranı ise arttı (p<0.01). HDL2-K anlamlı olmasa da ANT2'de %21, ANT3'de %24 arttı. HDL-K da ANT3'de %5 arttı. 48HS'deki VLDL-K değeri ATİ (pO.Ol) ve ANTl'dekinden (p=0.003) düşüktü. LDL-H değeri ANT3'de arttı (p<0.005). 24HÖ-AT1, AT1-AT2 arasında hiç bir parametre anlamlı bir değişiklik göstermedi. 48HS' de VLDL-K daki düşme dışında tüm parametreler testlerden 48 saat sonra istirahat seviyelerine döndüler. LDL-K ile LDL-H arasında tüm örnekleme noktalarında anlamlı korrelasyonlar bulunurken VLDL-H ile VLDL-K arasında hiçbir örnekleme noktasında anlamlı bir korrelasyon saptanamadı. İyi antrene sporcularda, AT ve ANT hızlarında yapılan orta süreli aerobik egzersizlerin LDL hariç diğer lipoproteinler üzerinde olumlu değişiklikler yarattığı gözlenmiştir. Ayrıca egzersizin yoğunluğu, plazma volüm değişiklikleri, kullanılan analitik yöntemler, kan örneklerinin alınma zamanı, sayısı ve referans değerlerin seçimi gibi faktörlerin bu tip çalışmaların sonuçları üzerinde etkili olabileceği kanaatine varıldı. Anahtar sözcükler: Aerobik eşik, anaerobik eşik, serum lipidleri, lipoproteinler

The results of studies on the effects of acute exercise on blood lipid and lipoproteins are controversial. There are few data about those effects at the aerobic (exercise intensity leading to 2mM blood lactate) and the anaerobic (exercise intensity leading to 4mM blood lactate) thresholds which are used to predict endurance performance and to program training. For this reason it was aimed in this study to investigate the effects of steady state treadmill runs at the aerobic threshold (AT) and at the anaerobic threshold (ANT) performed by 14 well-trained male amateur soccer players, on blood lipids and lipoproteins. Athletes (20.6 ± 1.7 yrs, 63.1 ± 9.3 ml/kg/min indirect V02Max) ran for 45 mins first at AT, then for about 30 mins (33.6±3.9 mins) at 97% of ANTafter 48h. Fasting blood samples were withdrawn 24 h prior to the first test, 10-15 min prior to the run, an hour and 48 h after the run, and similary for the second test. Serum glucoses, triglycerides (TG), cholesterol (C), phospholipids (P) and HDL and subtractions of the two latter were determined. VLDL-C and LDL-C analyses were done both by precipitation and estimation (E) methods. Plasma volume changes were calculated by the use of blood hemoglobin and hematocrit values to perform the necessary corrections. From 24h before the AT test to post-test, TG increased (p<0.05), VLDL-C decreased (p<0.02). An hour after the test VDL-C decreased (p<0.05), HDL-C (p=0.02) and HDL2-C increased by %22. From pre-exercise to an hour post- exercise, HDL-C (p=0.04) and HDL2-C (p=0.02) increased, whereas VL-P (VLDL-P + LDL-P) decreased (p=0.03). HDL2-C/HDL3-C ratio increased too(p=0.03). Immediately after the ANT test, blood glucose increased (pO.OOl), HDL3-C decreased (p=0.03), HDL2-C/HDL3-C ratio increased (p<0.01). HDL2- C increased by 21% post the ANT test, and by 24% an hour after. HDL-C increased by 5% by this time. 48h post the ANT test, VLDL-C levels were lower than the ones before the AT (pO.Ol) and ANT (p=0.003) tests. LDL-E levels increased an hour following the ANT test (p<0.005). From 24h before the AT test to pre-test, and from pre-test to an hour after it, no parameter revealed a significant change. Except for the decrease in VLDL-C 48h following the ANT test, every parameter studied returned to the resting levels. Significant correlations were found between LDL-C and LDL-E at all sampling periods, whereas no significant correlation between VLDL-E and VLDL-C occured at any sampling period. As a results ; In well trained athletes exercises of aerobic nature and medium duration at speeds leading to the aerobic and anaerobic thresholds have positive effects on blood lipoproteins except for LDL. I n addition ; plasma volume changes, the analytical methods used for VLDL and LDL cholesterol, the timing of the resting and post-exercise blood samplings and the intensity of the exercise are factors which effects the results of a test as performed in this study. Key words: Aerobic threshold, anaerobic threshold, serum lipids, lipoproteins.