Batın ameliyatı olan hastalarda ağrı özellikleri, etkileyen etmenler ve ağrı yönetiminin incelenmesi

Abstract

ÖZET BATIN AMELİYATI OLAN HASTALARDA AĞRI ÖZELLİKLERİ ETKİLEYEN ETMENLER VE AĞRIYÖNETİMİNİN İNCELENMESİ Mehtap YILDIZ Bu araştırma; Dokuz Eylül Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniğinde, batın ameliyatı geçirmiş bir grup yetişkin hastada, postoperatif ağrı yönetiminde etkili hemşirelik uygulamaları geliştirilmesine katkı sağlamak üzere, tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Altı aylık izlem süresinde, Genel Cerrahi Kliniğinde öpere olan; açık kolesistektomi, laparoskopik kolesistektomi, herni onarımı, bağırsak rezeksiyonu ve apendektomi, yapılan 218 hasta araştırmanm ömeklemini oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak; sosyodemografik ve klinik bilgiler formu, ağrı tamlama formu ve kilnikte kullanılan ağrı izlem formu kullanılmıştır. İlk form, bir kez; 2. form ise, hastalar taburcu oluncaya kadar hergtin, değişik zaman aralıklarında, araştırmacı tarafından hastalarla görüşülerek doldurulmuştur. Klinik formu, ilk üç gün incelenerek, günlük ağrı profili hakkında veriler elde edilmiştir. Ameliyatların tümünde en yüksek oranda ağrı yeri olarak belirtilen yer insizyon bölgesidir (%77.1). Hastalar tarafından en fazla ifade edilen ağrı tipi, gerilme şeklinde ağrıdır. O.günde ağrısı gün boyu devam eden hasta oranının, ameliyat tiplerine göre %53.6 ile %70 arasında olduğu görülmüştür. Veri toplama anında, hastaların %33.9'u, orta şiddet ve üzerinde ağrı belirtmiştir. Hastaların; yaş, cins, eğitim düzeyi ve ameliyat tiplerine göre, ağrı ortalamaları arasında bir fark saptanmamıştır. Hemşirenin, hastaya göre ağrı şiddetini düşük tanıladığı görülmüştür. Hastalar tarafından en çok ağrıyı arttıran etmen olarak bildirilen durum (%98.6), öksürmedir. Bunu; yatakta hareket etmek (%95.4), mobilizasyon ( %71.1) ve derin nefes almak (%50.9) izlemiştir. Postoperatif dönemde hastaların sadece %3.2'si analjeziklerin ağrılarım azaltmadığını, %0.9'u da, analjezik dahil hiçbirşeyin ağrılarını azaltmadığım bildirmiştir. Ağrı yönetiminde, hemşirenin nonfarmakolojik yöntemleri kullanımı, hastaya bilgi verme ile sınırlıdır. Hastaların %55'ine, Dolantin amp.(kg/mg) LH. + Novalgin amp. 3x1 şeklinde rutin doktor istemi yapılmıştır. Hastaların %4.9'una, hiç dolantin istemi yapılmamıştır. NSAİD istemi,%10.1 hastaya yapılmıştır. Hemşire, hastaların %69.7'sine, rutin doz uygulamıştır. Hastaların %14.2'sine, istem yapılandan daha az dolantin, %1 1.9 hastaya da, istem yapılandan daha az analjezik uygulanmıştır. Ağrı puanı düştükçe, ağrı yönetiminden memnuniyet artmaktadır (P = 0.0000). Beklenen ağrı puanı ile memnuniyet arasında, ilişki saptanmamıştır ( P >0,05 ). Beklenen ağrı ile, yaşanan ağrı arasındaki fark azaldıkça, memnuniyet artmıştır (P = 0.0000). Araştırmadan elde edilen sonuçlara yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Postoperatif Ağrı, Ağrı Yönetimi, Ameliyat Sonrası Hasta Sonuçları, Hemşirelik, Yetişkin. 6

ABSTRACT THE PAIN CHARACTERISTICS IN PATIENT'S WITH ABDOMINAL OPERATIONS, THE FACTORS WHICH AFFECT THE PAIN AND THE EXAMINATION OF THE PAIN MANAGEMENT Mehtap YILDIZ This research has been made on a group of adult patients who have undergone abdominal operation in the General Surgery Clinic of Dokuz Eylül University Hospital in order to contribute in developing effective nursing practice in postoperative pain management. During the observation of six months, 218 patients who had laparoscopic cholecystectomy, open cholecystectomy, hernia repair, intestine serection and appendectomy operations formed the samples for the research. As data collection tools, sociodemogarphic and clinical information forms, pain description form and pain observation forms which were provided in the clinic were used. The first form was used only once, while the second form was filled by the researcer during his interviews with the patients which to place in different time periods every day until the patients were discharged from the hospital. By the examination of the clinical form during first three days, data about day the pain profiles were also obtained. The place which was determined for the maximum level of pain in all operation was incision region (77.1 %). The type of the pain indicated most by the patients was srtetching pains. The patient rates in all operation groups had continious pains during the whole day of the 0. Day, were between 53.6 % and 70 %. The 33.9 % of the patiens had indicated to suffer from mild and nearly severe pains during their interviews with the researcher. A considerable correlation was not determined between the pain severity and the factors wich affect the pain severity such as age, sex, education level and the type of the operation (P >0,05). It was realized that the nurse descripte the pain severity lower than the patient did (P=0.0000). The factor which was determined to increase the pain severity most by the patients was coughing (98.6 %). This was followed by movoment in bed (95.4 %9), mobilization (71.1 %) and deeply breathing (50.9 %). In postoperative period, only the 3.2 % of the patients stated that the analgesics did not relieve their pains while 0.9 % of them expressed that nothing, including analgesics, was able to reduce their pains. Nonpharmacological processes were hardly used. The routine demand of the doctor which is Dolantin ampul(kg/mg) LH+ Novalgine ampul in 3X1 was applied to the 55 % of the patients. No Dolantine demand was applied to the 4.9 % of the patients. The nurse applied routine dose to the 69.7 % of the patients. Dolantine, which was less than the demanded amount was applied to the 14.2 % of the patients and analgesics which was also less than the demanded amount was given to the 1 1.9 % of the patients. As the pain point decreased the satisfaction increased (P: 0.0000). the relation was determined between the expected pain point and satisfaction (P>0.05). As the difference between the pain expected and the pain experienced decreased the satisfaction increased (P:0.0000). some recommendations were made over the results obtained from the researches. Key Words: Postoperative Pain, Pain Management, Postoperative Pain Outcomes, Nursing, Adult. 7 ?. H `J r-5 1-3