Histerektomi ameliyatı geçiren kadınların ameliyat öncesi ve sonrası yaşam kalitelerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma; Dokuz Eylül Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi Doğum ve Kadın Hastalıkları Kliniği'nde kanser ve acil durumlar dışında histerektomi ameliyatı geçiren kadınların ameliyat öncesi ve sonrası yaşam kalitelerinin ve bunları etkileyen etmenlerin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamına örneklem özelliklerine uygun 87 kadın alınmıştır. Verilerin toplanmasında üç form kullanılmıştır. Birinci form; araştırmacı tarafından ilgili literatür incelenerek hazırlanmış olup bireyin sosyo-demografik özellikleri, ameliyat öncesi ve sonrası ameliyata bağlı ve cinsel yaşamla Ügiii değişkenleri içermektedir. İkinci form; bireylerin anksiyete ve depresyon durumlarım belirlemek için kullanılan, Aydemir tarafından ülkemize uyarlanan HAD (Hastane Anksiyete ve Depresyon) Ölçeği'dir. Üçüncü form ise araştırma kapsamındaki bireylerin yaşam kalitelerini ölçmek üzere geliştirilen ve ülkemiz için Pınar tarafından uyarlaması yapılan SF-36 (Short Form Health Survey-36) yaşam kalitesi ölçeğidir. Ameliyat öncesinde bireyi tanılamak için her üç ölçek de uygulanırken, öiçekierin puanlarının ameliyata bağlı oiası sorunlardan etkilenmesini önlemek için HAD ölçeği ameliyattan 3 gün ve 6 hafta sonra, SF-36 ölçeği ise cinsel değişikliklere İlişkin sorularla birlikte 3 ay sonra yeniden uygulanmıştır. Elde edilen veriler; çok yönlü varyans, Fricdmann varyans, Wilcoxon eşleştirilmiş iki örnek, tekrarlı ölçümlerde varyans, Bonferroni anaüzı, Bonferroni düzeltmeli Wilcoxon İşaret Testi, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi ve korelasyon analizleri kullanılarak test edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, ameliyat sonrası anksiyete puanlarının ameliyat öncesine göre arttığını, depresyon puanlarında ise azalma olduğu göstermektedir. Yaşam kalitesi puanlarına bakıldığında ise ameliyat sonrası yaşam kalitesi puamnın ameliyat öncesine göre artış gösterdiği ve aralarındaki farkın anlamlı olduğu bulunmuştur. Ameliyat öncesi yaşam kalitesinin kadınların yaşı ve ameliyatöncesi anksiyete düzeyinden etkilendiği; ameliyat sonrası yaşam kalitesinin ise sadece kadınların medeni durumundan etkilendiği bulunmuştur. Yaşam kalitesinin alt grupları olan fonksiyonel durum, iyilik hali ve genel sağlık anlayışı puan ortalamalarının da ameliyat sonrası artış gösterdiği ve bu artışın istatistiksel oiarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Histcrcktomi, yaşam kalitesi, anksiyete, depresyon

SUMMARY This study was realized for the aim of researching preoperative and postoperative quality of life and the factors affecting them, for the women having been undergone hysterectomy operation for the cases other than cancer and emergency situations in Dokuz Eylul University Hospital. Eighty-seven women suitable for sampling specifications were taken in the scope of the study. Three forms have been used for collection of data. The first form; was prepared by researcher as examining the relevant literature and contains the socio-demographic features, the preoperative and postoperative variables depending on operation and related to sexual life of individual. The second form; is the HAD (Hospital Anxiety and Depression) Scale which is used to determine anxiety and depression situations of the individual and which was adopted in Turkey by Aydemir. The third form instead is SF- 36 (Short form Health Survey-36) quality of life scale which is developed measure the quality of life of the individuals under the scope of the study and of which adoption for Turkey was performed by Pınar. While both three scales were applied before the operation to diagnose the individual in order to prevent that the points of the scales are affected by possible problems related with the operation, HAD scale was applied 3 days and 6 weeks arter the operation, and SF-36 scale instead together with the questions related to sexual changes, was applied again 3 months after. The obtained results, were tested by using multivariate analysis of variance, Friedmann variance, WUcoxon paird two samples, variance at repeated measurement Bonferroni rak test, Wilcoxpn sign rank test, paird-samples t test and correlation analysis. Conclusion obtained from the study, show that postoperative anxiety points increased comparing those of preoperative anxiety, and depression points instead showed.. a decrease. Regarding to quality of life points, it was found that postoperativequality of life points and showed an increase comparing those of preoperative and the difference between them was significant. It was reached at the conclusion that preoperative quality of lite was affected by the age of the women and preoperative anxiety point; postoperative quality of life instead was only affected by the marital status of women. The average point of the fiinctional situation, well-being state, general health understanding that are the subgroups of quality of life, showed an increase after the operation and this increase was significant. Key Words: Hysterectomy, quaiiy of life, anxiety, depression 6