Hipertansiyonu olan bireylerin otonomi düzeyleri ile kan basıncını kontrol altına alma davranışları ve klinik sonuçları arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

ÖZET Araştırma, esansiyel hipertansiyonlu hastaların otonomi düzeyleri ile kan basmanı kontrol altına alma davranışları ve klinik sonuçları arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak uygulanmıştır. 1999 Yılının Temmuz-Aralık ayları arasında Dokuz Eylül Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesinin Nefroloji Anabilim Dalı Hipertansiyon Polikliniğine başvuran 130 esansiyel hipertansiyonlu hasta araştırma kapsamına alınmıştır. Veri toplama aracı olarak hasta tanıtım formu, hastaların kan basıncını kontrol altına almaya yönelik davranış formu, hastaların klinik sonuçlarını değerlendirme formu ve otonomi ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendiril mesinde korelasyon analizi, varyans analizi, Kruskal Wallis testi,Mann Whitney U testi, t-testi ve aşamalı çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarında, yaş ile diyastolik kan basıncı, beden kitle indeksi ve kolesterol düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, yaş ile sistolik kan basıncı arasında pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır ve cinsiyet ile sadece beden kitle indeksi arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Hastaların eğitim durumları, tanı süreleri ve meslekleri ile klinik sonuçları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Aynı zamanda kan basıncı ölçüm sıklığı, tuzlu yiyeceklerin tüketimi, yiyeceklerin pişirilme yöntemi, sigara kullanımı ve, yürüyüş yapma durumu ile klinik sonuçlar arasında anlamlı fark bulunmazken doktor kontrollerine gitme sıklığı ile diyastolik kan basıncı ve kolesterol düzeyi arasında, anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Aşamalı çoklu regresyon analizine göre hastaların sistolik kan basıncı üzerine yaş, gelir durumu ve yürüyüş yapma alışkanlığının etkili olduğu saptanmıştır. Diyastolik kan basıncı üzerine ise yaş, doktor kontrolüne gitme sıklığı ve ilaçları alma durumunun etkili olduğu bulunmuştur. Beden kitle indeksini sadece cinsiyetin, kolesterol düzeyini ise doktor kontrollerine gitme sıklığı, yiyeceklerinpişirilme yöntemi ve alkol kullanma alışkanlığının etkilediği belirlenmiştir. Yapılan korelasyon analizine göre ise, hastaların toplam otonomi puanları ve otonomi alt ölçeklerinden aldıkları puanlar ile klinik sonuçları ve davranış puanlan arasındaki ilişkiler anlamsız bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler : Otonomi, Hemşirelikte Hasta Otonomisi, Karar Verme.

SUMMARY This study has been carried out as a determiner with the aim of examining the relations between the autonomy levels and the behavior of controlling the blood pressure (the behavior related with smoking, use of alcohol, exercise, diet and the use of medicine) and the clinical results (blood pressure, body mass index, the level of cholesterol) of the patients with essential hypertension. This research has been applied on one hundred and thirty patients with essential hypertension who applied to Dokuz Eylül University Research and Application Hospital, Department of Nephrology, Hypertension Polyclinic between the dates of July to December 1S99. Patient indentifi cation questionnaire form, the behavior form that is used for controlling the patients blood pressure, data evaluaion form of the patienttsclinical results and the scale of autonomy have all been used as a means of date collection. Correlation analysis, KruskaJ wallis test, Mann Whitney u test, t - test and stepwise multiple regression analysis have been used in the evaluation of the data. According to the results of the research, there is no meaningful relation between the age and the diastolic Wood pressure, body mass index and and the level of cholesterol but there is a positive relation between the age and the systolic blood pressure and in addition to this, another relation between the sex and only the body mass index have been defined. There has been no meaningful difference between the education levels of the patients, diagnosis times, occupations and the clinic results. At the same time, there has been no meaningful differance between the frequency of measuring the blood pressure, consuming salty food, the way the food is cooked, smoking, going for walks and the clinical results; however, it has been defined that there is a meaningful difference between the frequency of visiting the doctor for controls and diastolic blood pressure and the level of cholesterol.According to stepwise multiple regression analysis, it has been defined that the patient's age, income, and the condition of going for walks have effected the systolic blood pressure. Age the frequency of visiting the doctor for controls and taking the medicine have effected the diastolic blood pressure.lt has been defined that the sex has effected only the bodymass index but the frequency of visiting the doctor, the way the food is cooced, and the use of alcohol have effected the level of cholesterol. According to correlation analysis relationships between total autonomy points and points gained from autonomy subscales of patients with clinical results and behavior points were found meaningless. Under the guidance of consequences that are received in this research some proposals have been made. Key words: Autonomy, Patient Autonomy in Nursing, Decision Making.