Kanserli hastalarda boyun diseksiyonunun fonksiyonel sonuçlar ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

ÖZET KANSERLİ HASTALARDA BOYUN DİSEKSIYONUNUN FONKSİYONEL SONUÇLAR VE YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ Fzt. Feyzan ŞENOL Çalışmamız, baş boyun kanseri sebebi ile operasyon geçirmiş hastalarda cerrahi yöntemlerin hastaların fonksiyonel seviyeleri ve yaşam kaliteleri üzerindeki etkilerini saptayarak, bu hastaların tedavisinde kullanılacak standart fizyoterapi ve rehabilitasyon değerlendirme ve tedavi programlarının oluşturulması amacı ile yapılmıştır. Araştırmaya, Dokuz Eylül Üniversitesi Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Anabilim Dalı'nda larenks, dil ve dudak kanseri nedeni ile baş boyun cerrahisi geçiren 31 hasta dahil edilmiştir. Çalışmaya alınan hastalardan 15'nin N. accessorius'u korunmuş, 16 hastanın N. accessorius'u korunmamıştır. Hastalara preoperatif, postoperatif 1. hafta ve postoperatif 2. ayda (tedavi sonrası) olmak üzere üç ayrı dönemde standart fonksiyonel değerlendirme yapılmıştır. Hastaların yaşam kalitesini değerlendirmek amacıyla Washington Üniversitesi Yaşam Kalitesi Skalası (UW QOLS) kullanılmıştır. Hastalara ameliyat sonrası 1. gün başlamak üzere 2 ay süreyle rehabilitasyon programı uygulanmıştır. Boyun ve etkilenen omuzun preoperatif, postoperatif ve rehabilitasyon sonrası dönemlerdeki ağrı düzeyleri, eklem hareket açıklıkları, kas kuvveti ve UW QOL skalası sonuçlan karşılaştırıldığında istatistiksel olarak operasyonun olumsuz yönde, postoperatif rehabilitasyonun ise olumlu yönde etkisinin olduğu saptanmıştır. N. accesorius'u korunmuş ve korunmamış grup hastalar ile preoperatif, postoperatif ve tedavi sonrası değerlendirme parametreleri karşılaştırıldığında iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı değişiklikler saptanmıştır. Sonuç olarak, baş boyun kanseri nedeniyle boyun diseksiyonu uygulanan hastalarda ameliyat sonrası erken dönemde fizyoterapiye başlamanın hastada gerek fonksiyonel sonuçlan düzeltmek gerekse ağrıyı azaltmak ve yaşam kalitesini arttırmada olumlu etkilerinin olduğu görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Spinal aksesuar sinir, baş ve boyun kanserleri ve rehabilitasyonu, boyun diseksiyonu.

SUMMARY THE EFFECT OF NECK DISSECTION ON FUNCTIONAL RESULTS AND QUALITY OF LIFE ON PATIENTS WITH CANCER Our study examines the effect of surgery methods on patient's functional levels and quality of life after head and neck cancer operation, and aims to create a standart physical therapy and rehabilitation utilization and treatment programme. Thirtyone patients with larynx, tongue and lip cancer were examined after operation in Dokuz Eylül University Ear, Nose, Throat and Head-Neck Surgery Department. Fifteen of the patients had spinal accessory nerve with preservation and sixteen without preservation. In three periods of preoperational, postoperational first week, and postoperational second month (after treatment) standart utilization was made. The scale of University of Washington Quality of Life (UW QOLS) was used for utilitazion of patients' quality of life. In the period of two months beginning after surgery physical therapy and rehabilitation was applied on patients. Negative effect of the operation was found to be significant increase in after surgery reducing in shoulder pain and joint range of motion, muscle strength and UW QOL scale were also found to be significant after physical therapy and rehabilitation program. After comparison of patients with or without preservation of spinal accessory nerve in preoperational, postoperational and posttreatment utilization parameters statistically significant differences were obtained. As a result in head and neck cancer patients of neck dissection it was found that beginning of physical therapy in early postoperational period has a positive effect on correction of functional results, decreasing pain and increasing the quality of life. Key Words: Spinal accessory nerve, head and neck cancer and rehabilitation, neck dissection.