Sıçanlarda egzersiz sonrası oksidatif hasar ve eritrosit membran değişikliklerinin hemoreolojik etkileri

Abstract

ÖZET Sıçanlarda Egzersiz Sonrası Oksidatif Hasar ve Eritrosit Membran Değişikliklerinin Hemoreolojik Etkileri GİRİŞ: Aktif kasların enerji kullanımları ile oksijen gereksinimleri, kas aktivitesi arttığında aynı oranda artar. Moleküler oksijen kullanımı artışının yanısıra egzersiz sonrasında lökosit aktivite artışı ile karakterize inflamatuvar bir cevap meydana gelir. Sonuçta, hücre membranlannı ve hücresel diğer komponentleri tutan serbest oksijen radikalleri oluşur. AMAÇ: Bu çalışmanın amacı; antrenmansız yaşlı ve genç sıçanlarda (n=7), akut tüketici egzersiz sonrasından 48. saate kadar gelişen oksidatif hasan takip ederek eritrosit membran değişikliklerini izlemektir. MATERYAL ve METOT: Çalışmamızda lipid peroksidasyonu, protein oksidasyonu, eritrosit membran siyalik asit düzeyi oksidatif hasar göstergeleri olarak, eritrosit deformabilitesi, aggregasyonu ve endotel hücrelerine adezyonlan eritrosit membranı mekanik özelliklerinin değişim kriterleri olarak, plazma fîbrinojen ve fibronektin değerleri ise egzersiz sonrasında eritrosit aggregasyon ve adezyon özelliklerini dolaylı olarak etkileyebilen parametreler olarak değerlendirilmiştir. Deneylerde erkek Wistar albino sıçanlar 117 ± 12 g (insan karşılığı 20 yaş) ile 298 ± 19 g (insan karşılığı 35 yaş) 4 gruba ayrılmıştır. Parametreler kontrol, egzersizden hemen sonra, 24 saat sonra ve 48. saatte olmak üzere toplam 4 kez sıçan kuyruk veninden kan alınarak çalışılmıştır. SONUÇLAR: Gençlerde egzersiz sonrasında ve 24. saatte belirlenen deformabilite kaybı (p<0,05), aggregasyon azalması (p<0,05), adezyon artışı (p<0,05) 48. saatte normal değerlerine yaklaşmıştır. Yaşlı grupta kontrol değerine göre egzersiz sonrası anlamlı fark (p<0,05) yalnızca eritrosit adezyon artışında belirlenmiş ve bu artış 48. saatte de' anlamlı (p<0,05) farklı olarak devam etmiştir. Genç grupta lipid peroksidasyonu değişmezken, protein oksidasyonu egzersiz sonrasında anlamlı olarak artmış (p<0,05) ve 48. saatte dahi normale dönmemiştir (p<0,05). Aynı grupta siyalik asit kaybı ise anlamlı (p<0,05) olarak 24. saatte başlamış ve 48. saate dek sürmüştür (p<0,05). Yaşlı grupta bu parametrelere ait anlamlı değişimlere rastlanmamıştır. Yaşlı ve genç kontrol grupları arasında protein oksidasyonu (p<0,05) ile eritrosit adezivite farkı (p<0,05) yaşlılarda olumsuz olarak saptanmıştır. Fibrinojen değerlerinde fark bulunamamış, fibronektin ise yaşlı grupta sadece egzersizden hemen sonra anlamlı artış (p<0,05) göstermiştir. TARTIŞMA ve SONUÇ: Sonuç olarak egzersiz sonrası gelişen oksidatif hasar genç grubu yaşlı gruba oranla daha çok etkilemekte, yaşlı grubun kontrol değerleri ise gençlerle karşılaştırıldığında olumsuz görünmektedir. Egzersiz sonrasında olasılıkla gelişen eritrosit membran değişikliklerinin reolojik açıdan önemli olması egzersiz programlarının dikkatli yapılması ve uygulanmasını gerektirmektedir.

SUMMARY The Hemorheological Results of Erythrocyte Oxidative Damage And Membrane Changes After Exercise in Rats During extensive muscle activity the energy consumption and oxygen requirement of active muscles are significantly increased. The consumption of molecular oxygen and inflammatory response after exercise is accompanied by leukocyte activation and free radical release. These radicals in turn attack cells and cellular components. The aim of this study was to investigate oxidative red blood cell damages (lipid peroxidation, protein oxidation, membrane sialic acid content), erythrocyte membrane mechanics (deformability, aggregation, adhesion) and plasma fibrinogen, fibronectin levels which may affect erythrocyte membrane mechanics, after exhaustive acute exrcise for 48 hours of untrained young and aged rats. Male Wistar albino rats 1 17 ± 12 g (20 years old as a human) and 298 ± 19 g (35 years old as a human) were divided into 4 groups (n=7). Blood samples of both young and aged rats were withdrawn before the exercise, immediately after the end of exercise as well as 24 h and 48 h after the exercise. In young rats there were significant (p<0,05) erythrocyte deformability loss, aggregation decrease (p<0,05), adhesion increase (p<0,05) which returned to control levels at 48 hours. In the aged group there was only adhesion increase (p<0,05) immediately after the exercise which prolonged and did not return to control levels at 48 hours. The protein oxidation increase (p<0,05) and sialic acid decrement (p<0,05) were observed in young rats after the exercise and did not return to control levels at 48 hours (p<0,05). The. protein oxidation and adhesion in aged rats as compared to young rats were in general significantly (p<0,05) higher. Within the aged and young group there was not any significant differences observed in fibrinogen and there was only significant (p<0,05) increment in fibronectin level immediately after the exercise in aged group. As a result, the oxidative stress after the exercise affects the young group much more than the aged group and a clear distinction has to be made between young and aged rats. The probable erythrocyte membrane changes after the exercise could have importance in rheological changes. The programme as well as the applications of exercise should be planned properly and carried out carefully.