Orta-ağır şiddetli kronik obstrüktif akciğer hastalığında egzersiz performansı ile yaşam kalitesi ölçüm parametrelerinin ilişkisi

Abstract

ÖZET ORTA VE AĞIR ŞİDDETLİ KRONİK OBSTRUKTİF AKCİĞER HASTALIĞINDA EGZERSİZ PERFORMANSI İLE YAŞAM KALİTESİ ÖLÇÜM PARAMETRELERİNİN İLİŞKİSİ Giriş: Kronik obstruktif akciğer hastalığı (KOAH); kısmen reversibl diffuz bronş obstruksiyonu ile ilerleyen sistemik bir hastalıktır. Hastalığın sistemik görüntü kazandığı ileri evresinde, hastalarda kas güçsüzlüğü, dispne belirginleşir. Hem akciğer fonksiyonlanndaki azalma hem de kas güçsüzlüğü nedeniyle, hastaların egzersiz performansı olumsuz etkilenir. Kişiler, günlük işlerini yaparken bile nefes darhğı hissetmeye başlarlar. Bu durumdan ötürü daha sedanter bir yaşama geçen hastaların yaşam kalitesi de düşer. Amaç: Çalışmamızın amacı, orta ve ağır şiddetli kronik obstruktif akciğer hastalığında, egzersiz performansı ile yaşam kalitesi ölçüm parametrelerinin ilişkisini araştırmaktır. Gereç ve Yöntem: Temmuz 2003-Ocak 2004 tarihleri arasında, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dak'na başvuran, 59 KOAH'lı hasta çalışmaya dahil edildi. Doktor tarafından fizik muayene bulguları, solunum fonksiyon testleri, arter kan gazı analizleri değerlendirildi. Daha sonra hastaların demografik özellikleri, sigara alışkanlıkları kaydedildi. Ardından dispne indeksleri (OM D, MRC, BDI, Modifiye BORG Skalası) ve yaşam kalitesi değerlendirmesi (SGRQ) yapıldı. Egzersiz performansı 6 dakika yürüme testi (6DYT) ile ölçüldü. Yürüme testi öncesinde ve sonrasında semptomlar, Sa02, SF, KH, kan basmcı ölçüldü. Ayrıca yürüme esnasında periferal oksijen saturasyon takibi yapıldı. İstatistik hesaplamalarda SPSS for Windows 11.05 (lisans sahibi İstanbul Üniversitesi) kullanıldı. Hastalar uluslararası KOAH tanı ve tedavi rehberine (GOLD) göre vespirometrik ölçümlerden yararlanarak evrelendirildi (Evre II: Orta, Evre IürAğır, Evre IV: Çok ağır). Bu grupların demografik özellikleri, akciğer fonksiyon testleri, yaşam kalitesi parametreleri, dispne indeksleri, 6DYT parametreleri varyans analizi yapıldıktan sonra anlamlılık düzeyi aşağı çekilerek Mann Whitney-U ve Ki-Kare testi ile karşılaştırıldı. Pearson korelasyon analizi ile tüm gruplar arasında 6DYT ve SGRQ parametrelerinin korelasyonu araştırıldı. Bulgular: Çalışmaya alman 59 hastadan 23 tanesi GOLD kriterine göre Evre II (orta), diğer 23'fi Evre III (ağır) ve 13 tanesi Evre IV (çok ağır) grubundadır. Bu hastaların yaş, boy, ağırlık, beden kütle indeksi ve deri kalınlıkları arasında anlamh fark yoktur. Keza hastalık süreçleri, sigara kullanma miktarları bakımından da fark yoktur. Zorlu ekspirasyon manevrası ile ilişkili parametreler (FVC, FEVı, FEVı/FVC, FEF25.75) bakımından evre II (orta), evre IH (ağır) ve evre IV (çok ağır) anlamlı derecede farklıdır. Bu gruplar akciğer volümleri açısından kıyaslandığında, TLC, FRC, RV miktarları gruplar arasında anlamh fark göstermez. Oysa RV/TLC oranı ve IC parametreleri gruplar arasında farklılıklar gösterir. Evre II (orta) ve Evre IV (çok ağır) arasında RV/TLC oranı farklıdır. IC ise obstrüksiyonun çok artmış olduğu KOAH olgularında belirgin olarak küçülmektedir. Evre II (orta), evre m (ağır) ve evre IV (çok ağır) arasında DLCO, PImax, PEmax, AKG, Sa02 açısından fark yoktur. Dispne hissi açısından tüm gruplarda farklılık olduğu BDI ile gösterilmiştir. Modifiye BORG skalası ile evre II (orta) ve evre IV (çok ağır) arasında efor sonrasında oluşan dispnede farklılık saptanmıştır. Obstrüksiyon arttıkça obuası beklenen yaşam kalitesi kötüleşmesi evre II (orta) ve evre IV (çok ağır) arasında belirgin farklılık göstermiştir. Yaşam kalitesinin komponentleri ile 6DYT (yürüme mesafesi) arasında zayıf korelasyon saptanmıştır. Yaşam kalitesinin FEVı, FEVı/FVC, IC ve dispne indeksleri ile orta ve zayıf derecede korelasyonları vardır. 6DYT ile FEVı arasında orta derecede korelasyon; FEVı/FVC, IC, dispne indeksleri ile zayıf korelasyon bulamaktadır. Evre IV(çok ağır)'deki hastaların %92'si testi tamamlayamamıştır. Tartışma: Stabil KOAH'lı olgularda hastalık orta dereceden ağır dereceye doğru ilerledikçe, yani obstrüksiyon düzeyi arttıkça akciğer volümlerinin tümü bu ağırlaşmaya paralellik göstermez, ancak RV/TLC oranı büyür, IC'i azalır. DLCO, inspirasyon veekspirasyon kas gücü, AKG'ı değerleri, evreler arasında anlamlı farklar göstermeyebilir. OMD, MRC, BDI ve modifîye BORG ile ölçülen dispne analizlerinde çoğu kere orta ve ağır KOAH arasında fark görülemeyebilir, fakat orta ve/veya ağır KOAH ile çok ağır KOAH arasında anlamlı farklar yakalanır. Benzer şekilde orta ve çok ağır KOAH arasında yaşam kalitesi açısından önemli farklar vardır. 6DYT ile ölçülen egzersiz performansında ağır evrede çok belirgin bir düşüş vadır, %92'si bu testi tamamlayamamaktadır. SGRQ ile 6DYT arasında ve bunların obstruksiyon düzeyi, IC ve dispne indeksleri ile de korelasyonları vardır. Sonuç: Dispne ve yaşam kalitesi objektivize edildiğinde orta ve çok ağır KOAH arasında fark göze çarpmaktadır. 6DYT çok ağır evredeki KOAH'hlar için kullanılması zor bir testtir. Çok ağır KOAH'b olgularımızın %92'si testi tamamlayamamıştır. Bu durumda hastaların aktivite durumları hakkında bilgi edinmek için SGRQ aktivite komponenti kullanışlı bir ölçüm yöntemi olarak gözükmektedir. Anahtar kelimeler: KOAH, 6DYT, SGRQ, Dispne indeksleri, SFT

SUMMARY THE RELATION OF EXERCISE PERFORMANCE AND QUALITY of LIFE PARAMETERS with MODERATE AND SEVERE CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE Background : Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is a partially reversible and progressive systemic disease with diffuse bronchial obstruction. The muscle weakness, dyspnea is especially prominent in advanced disease with systemic symptoms. Decrease in pulmonary function and the muscle weakness have both negative effects on exercise performance. Since the disease progresses patients begin to have dyspnea even in daily work. At the end, patients prefer more sedantary life in their daily routines. Aim: The aim of our study is to determine the relation of exercise performance and quality of life parameters in patients with moderate and severe chronic obstructive pulmonary disease. Material-Method: 59 patients with COPD were admitted to Istanbul University, Cerrahpaşa Medical Faculty, Department of Pulmonology between July 2003 and January 2004 were included in our study. All patients went through pulmonary function tests and also arterial blood gases (ABG) and physical exam were done in all patients. Demographic features, smoking history were recorded. Then all patients were evaluated with dyspnea indexes (Oxygen Cost Diagram (OCD), Medical Research Council (MRC), Baseline Dyspnea Index (BDI), Modified Borg Scale) and quality of life measurements (SGRQ). Exercise performance was tested with 6 minute walk test (6 MWT). Symptoms, comorbidites, arterial blood pressure, Sa02 and f were recorded before and after the 6 MWT. Besides Sa02 were measured continously during the test. SPSS for Windows 11.05 (Licenced by Istanbul University) was used for statistical measurements. The patients were staged by using spirometric parameters and according toCOPD diagnosis and management guideline (GOLD) (Stage II: Moderate, Stage III: Severe, Stage IV: Very severe). The demographic properties, pulmonary function test, quality of life parameters, dypnea indexes, 6MWT parameters were evaluated with variance analysis by decreasing the significancy points and Mann Whitney-U and Chi-sequare tests are used to compare these data. The correlation between the 6 MWT and SGRQ parameters was determined in all patients by Pearson correlation analysis. Findings: Patients were classified by the severity of disease, 23 of 59 patients were in stage II disease (moderate COPD), the other 23 patients were in stage III (severe COPD) and the last 13 patients were in stage IV (very severe COPD). There were no significant differences between these patients when age, height, weight, body-mass index and skinfolds were considered but forced expiratory maneuvers (FVC, FEVı, FEVj/FVC, FEF25.75) were significantly different between the patients with different stages of disease (Stage II, III, IV). Similarly, when these patients were compared, no significant correlation was found between the stage of the disease (stage II, III, IV) and lung volumes (TLC, FRC, RV) but RV/TLC ratio and inspiratory IC were found significantly different between stage II and stage IV patients. IC was decreased especially in very severe COPD patients. When DLCO, PImaxjPEmax, ABG, SaOa were considered, all groups appeared to be statistically similar. According BDI, all groups were found different. Post-exercise dyspnea was evaluated with modified BORG Scala and it was between stage II and stage IV patients. Statistically different quality of life measurement which were expected to decrease when the airflow limitation worsens were determined. Significantly different between the patients stage II and IV respectively. We have found that there is a weak correlation between the components of quality of life measurements and 6MWT. Also, there are less strong and even weak correlations between the quality of life and FEVı, FEVı/ FVC, IC and dyspnea indexes. We also found that there is a relatively weak correlation between 6MWT and FEVı but there is a weak correlation between FEVi/FVC, IC and dyspnea indexes. The rate of completing the 6 MWT decreased with the severity of the disease. Likewise 92% of the patients in stage TV could not complete the test. Discussion: When the severity of the disease increases in stable COPD patients that is the airflow limitation worsens, lung volumes do not decrease in a parallel manner but RV/TLCratio iricreases and IC decreases in these patients. DLCO, PImax, PEmax measurements and ABG. Although the severity of airflow limitation is different according to the stage, DLCO, Plmaxs PEmax, ABG measurements, can be found statistically insignificant. When dyspnea analysis measured OMD, MRC, BDI and modified BORG scala are considered there can be no difference between stage II and stage III patients. But stage IV patients is found to be significantly different from the patients in stage II and/or stage III. Similarly, between moderate and severe COPD patients, quality of life measurements significantly differ. Exercise performance is tested by 6 MWT decreases prominently in stage IV patients. 92% of these patients could not complete the test. We found a correlation between SGRQ and 6 MWT and also these parameters had a correlation with the degree of obstruction, IC and dyspnea indexes. Conclusion: When dyspnea and quality of life are measured objevtively, a significant difference can be found between moderate and very severe COPD patients. 6MWT is not easy to perform in patients with very severe COPD, likewise %92 of our COPD cases could not complete the test. When these patients are considered, SGRQ seems to be efficient to measure their activity status. Key Words: COPD, 6MWT, SGRQ, Dyspnea Indexes, PFT 10