Memet Baydur oyunlarında ölüm teması

Abstract

ÖZET Ölüm kavramı ilkçağlardan bu yana sürekli insanoğlunun ilgisini çekmiştir. Diğer anlamda, yaşamın karşıtlığı ve sürekliliği olmasından kaynaklı, bir bakıma zorunlu bir ilgi çekiciliktir bu... Tarih boyunca toplumlar, düşünürler ve sanatçılar ölümün kendisinin, anlamının ve vazgeçilmez gerçekliğinin üzerine çeşitli çalışmalar yapmış, düşünceler üretmişlerdir. Bu süreçte ölüme ilişkin kişiden kişiye, toplumdan topluma değişen bir çok anlam ve bakış açısı üretilmiştir. Bu yaklaşımlardan kimisi ölümü, bir huzura ve sonsuz mutluluğa erme, bir değişim ve başkalaşım, başka bir dünyaya geçiş v.b. olarak algılarken kimisi de tamamen yok oluş olarak nitelendirmişlerdir. Bu farklı bakış açılarına rağmen, tüm yaklaşımların tek bir ortak noktası vardır; o da ölümün vazgeçilmez bir gerçeklik olduğudur. Genelde sanat, özelde de tiyatro dünyasına baktığımızda ölüm olgusunun bu sanat dalında da geniş bir yer tuttuğunu görürüz. Tiyatroda ölüm olgusu, bu sanatın ortaya çıkışından bu yana farklı biçim ve içeriklerde kullanılmıştır. İlkçağ tragedyalarında, ortaçağ kilise oyunlarında, Rönesans tiyatrosunda, 17. yüzyıl Fransız Klasizmi'nde, 20. yüzyıl çağdaş tragedyalarında v.b. Ülkemiz oyun yazarlarında da ölüm temasına rastlamak olasıdır. Bunlardan biri de Memet Baydur'dur. Bu çalışma onun oyunlarındaki ölüm temasının hangi anlamlarda işlendiğine yöneliktir. Ölüm kavramı yukarıda da dediğimiz gibi hemen her alanda insanlığın ilgisini çekmiştir. Birçok sanatçı bilim ve din adamlarınca sürekli araştırmalara konu olmuştur. Burada yaptığımız çalışmada da ölüm kavramının mitoloji, felsefe sosyoloji, din, sanat tarihi ve tiyatro gibi alanlarda ki anlam ve içerikleri incelenmiştir. Bu incelemenin ışığında Memet Baydur'un oyunlarında ki ölüm teması açıklanmaya çalışılmıştır. Baydur'un oyunlarında ki ölüm teması yine Baydur'a özgü olan çok çeşitli ve zengin bir anlayışla ele alınmıştır. Bu oyunlarda intihardan cinayete kadar ölüm temasının her türlüsünü görmek mümkündür...

ABSTRACT The `death` concept has always drawn attention of mankind since the Antiquity. On the other hand, this is an obligatory attractiveness which comes from the contrast and permanence of life. During the history, the societies, the thinkers and the artists have produced ideas and done some studies on the reality and meaning of `death` itself. In this period, a lot of meanings and point of views that are related to death and that show changes among the societies were produced. While some of these approaches has perceived `death` as reaching to peace and eternal happiness, a change and metamorphosis or passing to another world; some of them has qualified it as a total disappearance. Inspite of these different point of views, there is only one point in common that ; `Death` is an undeniable reality. When we look at the art in general, and the theatre in special, we see that `death`concept has a wide place in Art branch, too. Death concept in theatre has been used in different contexts and forms since the birth of this art. It is possible to see `death` theme in the tragedies of antiquity, in the plays of middle age church, the theatre of Renaissance, the 17th century French Classisizm and in the 20th century tragedies as well as our playwrights. One of these playwrights is Memet Baydur. This study is related to his plays and in which meanings the death theme was being used. As we said; `Death` concept has drawn attention of mankind in almost every field. It has always been a subject to researches of many artists, scientists and religious men. In this study, the meanings and context of death concept in the fields like mythology, philosophy, sociology, religion, history of art and theatre has been examined. `Death` concept has been tried to explain in Memet Baydur's plays by looking at this examination. In his plays this concept has been used with a various and rich understanding which belongs to Baydur again. In these plays, it is possible to see every kind of death, from suicides to murders... VI