Geleneksel keçe sanatının Kırgız, Anadolu ve günümüz giyim aksesuarları uygulamaları üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Keçe, ilkçağlardan beri özellikle göçebe halkların benimseyerek kullandığı bîr malzemedir. Keçeciliğin kesin olarak nerde başladığı bilinmemekle birlikte merkezinin Asya olduğu kabul edilmektedir. Dünyanın en eski keçe eşya kalıntıları Hunlulara ait Pazırık kurganlarında bulunmuştur. Asya'da Göktürkler, Uygurlar gibi Türk toplulukları ile Moğollar ve Çinliler de keçeden eşyalar üretmişlerdir. Orta Asya'da konar-göçer yaşayan Türk topluluklarının en önemli barınağı olan çadırlar keçeden yapılırdı. Anadolu'da ev dekorasyonunda, çoban kepeneği ile çeşitli başlıkların yapımında keçe kullanılmıştır. Anadolu'da Osmanlı döneminde bir çok keçe üretim merkezi bulunmaktaydı. Günümüzde de bazı yörelerimizde bu üretimler sürmektedir. Kırgızlar, çadır, ev eşyaları ve giyim aksesuarlarında keçeyi yaygın olarak kullanmışlardır. Kırgız keçeleri antik Pazırık keçeleriyle teknik ve estetik yönden benzerlik göstermektedir. Totemizm dönemi kalıntısı boynuz motifi Kırgız keçelerinin başlıca süsleme elemanıdır. Kırgızlar keçe üretiminde başlıca iki teknik geliştirmişlerdir. Ala-kiyiz ve şırdak yapımı Kırgızistan'da çok popülerdir. Bugün dünya tekstilinde keçenin özel bir yeri vardır. Keçeden yapılan şapka, çanta, terlik, takı, yastık, oyuncak gibi eşya ve aksesuarlar çok popülerdir. Bundan başka Avrupalı ve Amerikalı tekstil sanatçıları çeşitli tekniklerle biçimlendirdikleri keçeden sanatsal objeler yaratmaktadırlar. Türkiye'de de son yıllarda geleneksel üretim tekniklerinin yanında keçecilikte yeni arayışlar söz konusudur. vı

ABSTRACT Felt is a textile material of wool which has been popularly used by nomadic peoples since antique ages. Although it is not known exactly where felt making emerged, Asia is usually accepted as felt manufacturing center. Ancient finds of felt were excavated in Pazyryk kourgans belonging to Huns. In Asia, Gokturks, Uigurs, Mongols and Chinese are known to have produced items of felt. Tents called Yurts used to be manufactured from felt, which was a basic housing element of semi-nomadic Ural-Altaic communities in Central Asia. Felt was also utilised for making houses hold objects and garment accessories, shepherd felt capes and various head coverings in Anatolia during Ottoman era. Even today such products are being made in parts of Anatolia. Kyrgyz people have long been using felt for their yurts, house hold objects and garment accessories. Kyrgyz felt items are both esthetically and technically similar to those found in Pazyryk excavations. Horn pattern from Totemism ages is one of the major decorative elements in Kyrgyz felts. Kyrgyz people developed basically two techniques in felt manufacturing. Ala-kiyiz and Shirdak are very popular in Kyrgyzstan even today. Felt is of great importance in textiles all over the world. Produced by felt, hats, bags, slippers, pillows, toys and related accessories are world widely popular. In addition, European and American textile designers and artists create many artistic items, shaping felt by various techniques. In Turkey have also been, new felting searches as well as production techniques in recent years. Vll