Eski Susa`da çömlekçilik

Abstract

Yakın Doğu'da ilk insan izleri, M.Ö. 30 binlere dayanır. Buzul Çağındansonra, elverişli alanlar arayan insan toplulukları, İran Platosunun verimlibölgelerinde çeşitli yerleşim alanları buldular.Küçük köylerden kentlere, tek katlı evlerden çok katlı yapılara doğru birgelişim süreci yaşadılar. Başlangıçta, avcılık-toplayıcılıkla yaşamlarınısürdürürken, tarımı, hayvancılığı ve ticareti öğrendiler. Kentlerin gelişimi iledeğişen üretim ilişkileri ve statü farklarının oluşumu ile politikayı tanıdılar.Besinleri saklamak için çömlekçiliği keşfettiler. Yazının kullanımından çok önceçömlekler üzerinde stilize, özel bir sanatsal dil oluşturdular. Bu incecik,porselen gibi sert, harika çömleklere tüm duygularını ve yaşamlarını aktardılar.Ç ok katlı yapıların olduğu ilk kentsel uygarlık, Mezopotamya'dan önceİran Platosu'nun güneyinde bulunan Susa'da gelişti. Daha sonra burasıkuzeyden gelen toplulukların oluşturduğu hanedanlar tarafından yönetildi.Elam İmparatorluğunu kuran bu hanedanlar, Susa'yı başkent yaptılar. Elamİmparatorluğu, Asur Banibal tarafından yıkılana kadar yaklaşık 1500 yılkesintili olarak yaşadı. Daha sonra Med İmparatorluğundan da güç alanAkamenid Hanedanlığı, buraya hakim oldu ve Pers İmparatorluğunu kurdu.Pers İmparatorluğu, Batı Anadolu'dan, Mısır'a ve Hindistan'a kadar olanbir alana yayılan, antik dünyanın en büyük imparatorluğudur. Susa iseAkamenidler'in üç başkentinden biri olarak sanat ve uygarlık merkezi olmayısürdürdü. Tüm bu süreç boyunca İran platosu ve özellikle de Susa'da üretilensanat eserleri son derecede şaşırtıcıdır. Çömlekçilik geleneğinin kullandığımotifler, ilerleyen zamanlarda, bugün kaybolmuş olan bir teknikle üretilen altınve bronz işler üzerine taşındılar. Bu dönem İran'ı, özellikle de Susa kenti antikdönemde sanatın kat ettiği aşama açısından çok ilginçtir. Araştırmacılara çokbilinmeyen, bakir bir alan sunar.

The very first traces of human begins in Near East can be dated to 30.000B.C. After the Ice-Age, human tribes in Persian Plateau searched for suitableplaces and found same profitable lands for settlement.These settlements grow up from small villages to city from simple onestory houses to multiple storied buildings. At the beginnings, the man washunter ? collector, after wards he learned agriculture and cattle dealing. Withthe development of cities and changing of relations. They got accustomed topolitics. For stocking and saving food, they invented pottery long before theinvention using of writing; they created a special stylized artistic language onpottery. They transferred their all feelings and life impressions to these verythin and fine, but at the same time hard as porcelain marvelous pottery.The first city civilization with multiple storied buildings in Mesopotamiawas first seen in Susa, at the southern Persian Plateau. Within the centuriesSusa was ruled by dynasties of northern folks. These folks founded ElamiteEmpire and made Susa their capital. Elamite Empire existed for 1500 yearswith interruptions and at last Asurbanibal gave a decisive end to it. After theElamites, Achamenide Empire, which took power from the Meds dominated theregion and gave the base for Persian Empire.Persian Empire spread and from Western Anatolia to Egypt and İndia.Susa was one of the three capitals of this last Empire, especially a center for artand culture. Though its whole history, the mankind in Persian Plateau andespecially in Susa, created very surprising artworks. The motives which wereused at pottery were later transferred to golden and bronze works with anunknown technique, which is lost in archive. Antique İran, especially the citySusa is very interesting in the aspect of art evolution and present a greatuntouched area for researchers.