90 sonrası Türk sinemasında tip karakter ikilemi

Abstract

Anlatı biliminin tarihi uygarlık tarihi kadar eskidir. Yazılı ya da sözlü her türlüeser anlatı olarak adlandırılır. Anlatılar arasında, kurmaca anlatılar özel bir yeresahiptirler. Kurmaca anlatılar insanı konu alan ve insanın bütün özelliklerini isleyeneserlerdir. Öykü, sinema, dram trajedi, komedi gibi anlatı türlerinde esas olanöykülemedir. Öyküleme anlatı içerisindeki olaya baglıdır. Olaylar bütünü dramatikyapının temelidir ve olayın esası eylemdir. Öykü çatısma içindeki karakterlerineylemlerinden dogar. Karakter ve tipler eski Yunandan beri anlatılar içerisinde önemlibir yere sahiptir. Karakter, çok boyutlu ve daha ayrıntılı islenmis anlatı kisisinitanımlarken tip, daha sıradan her öyküde bulunabilecek kisileri temsil eder. Tiyatro veromandan daha yeni bir sanat dalı olan sinemaya, karakter ve tipleri bu sanatdallarından miras kalmıstır. Sinema ilk zamanlarında kendisi için yazılan özgünöykülerden çok roman ve öykü gibi edebi eserlerdeki öykülerden yararlanmıstır.Türk sineması, baslarda benzer bir süreç izlemistir. Film üretiminin çok yogunoldugu yıllarda seri üretim senaryolar ve birbirinin aynısı olan karakterleryaratmıslardır. Bu dönemde yaratılan karakterler daha çok `tip' tanımlamasınayakındır. Her biri toplumun belli bir kesimini temsil eder ve toplumsal kosullara görekonumlanırlar. Türk sinemasında seksenli yıllarda baslayan degisim rüzgarı doksanlıyıllarda artarak devam etmistir. Doksan sonrası Türk sinemasına bakıldıgında degisentoplumun etkilerini tasıyan karakterler görülür. Toplumdaki degisim ve gelisim TürkSinemasındaki karakterlere yansır.

The history of ?narration? is as old as the history of civilization. Written or oral,all type of ?Works? are called as narration. Among them, ?fictive narrations? have aspecial place. The subject of ?fictive narration? is human being and all parts of his/hercharacteristics. In narrations such as story, cinema, tragedy and comedy, story-telling isthe main part of the work. Story-telling depends on the event of the narration. Eventsare the basis of dramatic structure and the essential of the event is action. The actions ofthe conflicting ?characters? result in the story. ?Characters? and ?types? have takenimportant parts of the narrations since the Helenistic Age. ?Character? defines theperson of narration who is worked up multi-dimensionally and more detailly, whereas?type? represents a regular person who can be found in any type of story. Bothcharacter and type have been the inheritance of theatre and novel which are the olderart-branches than the cinema itself. Initially, cinema benefited from the stories ofliterary works such as novels and short-stories instead of original stories writtenparticularly for cinema.Turkish Cinema, followed a similar way of world cinema at its beginning. In theyears with high number of film production, it created common screenplays andcharacters who are the same of each other. The characters created in that period aremore close to the definition of `type?. Each of them represents a certain part of thecommunity and they are worked up according to the social conditions of its time period.The wind of change in the Turkish Cinema which started in the 80s continued in the 90swith increasing power. Turkish Cinema of 90s presents the ?characters? with the effectsof changing community. The change and development in the Turkish community isreflected to the characters of the Turkish Cinema.