Feminist tiyatro metninin nitelikleri ve model oyunlarda yansıması

Abstract

Feminizm altmışlı yıllardan itibaren bütün dünyada kadınların hak aramamücadelesini arttıran bir akım olarak ortaya çıkmıştır. Sadece sosyal ve toplumsalboyutta değil aynı zamanda sanatsal düzlemde de ifadesini bulan feminizm, tiyatrosahnesinde de var olma mücadelesi göstermiştir. Bulunduğu coğrafi bölge vekonjüktürel duruma bağlı olarak farklılıklar göstermesine rağmen feminist tiyatro;metin, yazar, sahneleme, dil, amaç ve benzeri tiyatral noktalarda benzerliklerleüretilmiştir. Bu ortak sahneleme mantığı, özellikle altmışlı yıllarda temelleri atılan vegünümüzde daha ileri boyutlarda ele alınan bir akımın oluşmasına da ön ayak olmuştur.Bu çalışmada ülkelerindeki feminist tiyatro metni konusunda ürünler vermişCaryl Churchill'ın Zirvedeki Kızlar, Dario Fo ? Franca Rame'nin Yalnız Kadın veSevilay Saral'ın Beş Kadın ve Kadın Masalları adlı oyunları incelenmektedir. Ele alınanoyunlar feminist metin tanımını kendi içlerinde değişik şekillerde barındırmaktadırlar.İçinde bulundukları toplumsal sürecin de ele alındığı oyunlardan yola çıkılarak bahsigeçen ülkelerdeki kadınların durumu da gözden geçirilmektedir. Feminizmin farklımecralarda, farklı başlık ve sloganlar dahilinde hareket etmesine rağmen ortak tiyatralduruşları, kadınların her anlamda kendilerine ait bir tiyatroya sahip olmaları için iyibir başlangıç teşkil etmiştir. Her üç yazarın eserlerinin Türkiye topraklarında sesgetiren ve üzerine düşünülen yapıtlar olması, farklılıklar ve benzerlikleri saptamaaçısından karşılıklı bir analiz ihtiyacını doğurmaktadır. Sahne, feminizm tarafındanpatriarkal düzenin araçlarını deşifre etmek, kadınları ortak sorunlar etrafında biraraya getirmek ve çözümler üretmek amacıyla kullanılan bir buluşma noktası halinegetirilmiştir. İncelenen metinlerde, bu yöntem ve araçların nasıl kullanıldıkları dairaçıklamalar getirilmektedir.

Feminism has been a movement which has increased the struggle for women toget their rights since the sixties of the last century. Feminism which has found ways torepresent not only in social level but also in artistic levels, achieved to exist on thetheater stage. Although feminist theatre has shown differences according to the regionsand situations, there have been various similarities on text, writers, means of staging,language, purpose and similar teatral points. The idea of representing things on thestage in a feminist understanding has lead the development of an important movementcalled feminist theater.In this research feminist texts by feminist writers like Caryl Churchill?s TopGirls, Franca Rame and Dario Fo?s Lonely Woman and Sevilay Saral?s Five Women andFairytales for Women are analyzed. These four plays contain the elements of feministtheater within themselves in different points. Together with a close look on the socialbackground, the situation of the women in these countries are described. Despitefeminism?s struggle through different places, different topics and slogans, a commonteatratical language has contributed to create a theater which completely belongs tothem. Stage has been a center to decode the devices of patriarcal society, to share theproblems of women and find solutions for these problems. This research tries to putsome light on how these methods and devices are employed in the above mentionedtexts.