Zara İlçesi`nin Coğrafi Etüdü

Abstract

ÖZETDOKTORA TEZİZARA İLÇESİ'NİN COĞRAFİ ETÜDÜİbrahim ÖZDEMİRDanışman: Prof. Dr. Hasbi SOYLU2020, 688 + XXXI SayfaJüri: Prof. Dr. Hasbi SOYLU Prof. Dr. Mete ALIMProf. Dr. Faruk KAYADoç. Dr. Günay KAYADoç. Dr. Fatih ORHANAraştırma sahasını oluşturan Zara İlçesi, İç Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Kızılırmak Bölümü sınırları içerisinde yer alır. Yönetim açısından Sivas iline bağlı olan Zara İlçesi'nin yüzölçümü yaklaşık 2459 km2 kadardır.Merkezi kesiminde jips karstı şekillerinin yaygın olduğu araştırma sahasını, kuzey ve güneyden Alp Orojenezi ile meydana gelmiş yüksek sıradağlar çevrelemiştir. Bu dağları kuzeyden Kösedağları, güneyden ise Tecer Dağları'nın uzantıları (Gürlevik Dağı, Bey Dağı) oluşturmaktadır. Bu dağ sıraları, ilçe arazisinin oldukça parçalı, engebeli ve yüksek olmasına neden olmuştur. İlçenin ortalama yükseltisi 1650 m'dir.Genel hava sirkülasyonu ve orografik koşulların etkisiyle sahada karasal iklim özellikleri hâkim durumdadır. Yıllık sıcaklık ortalaması 8.5 °C olup yağış miktarı ise 536 mm kadardır. İklim koşullarının elverişsiz olması sebze ve meyve üretiminin oldukça sınırlı alanlarda kalmasına yol açmıştır. Yörede doğal bitki örtüsü kuru ormanlar ile antropojen bozkırlardan oluşmaktadır.Yerleşmenin tarihinin prehistorik dönemlere kadar uzandığı tahmin edilen Zara'nın kimler tarafından ve ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak uzun yıllar Osmanlı idaresinde kalan Zara, Cumhuriyetle birlikte Türkiye'nin Sivas iline bağlı bir ilçesi haline dönüştürülmüştür. Bugün ise ilçede ilçe merkezinin (Zara) yanı sıra 135 köy yerleşmesi bulunmaktadır. İlçenin 2019 yılı nüfusu 22005 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu nüfusun 11426'sını Zara İlçe merkezinde, 10579'u ise köylerde ikamet etmektedir.Araştırma sahasında temel ekonomik faaliyetler genelde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Ulaşım bakımından avantajlı bir konumda yer alan Zara İlçe merkezinde ise hizmet sektörü ön plana çıkmıştır. İlçe doğal, kültürel ve turistik değerler bakımdan önemli bir potansiyele sahip olmasına rağmen bu potansiyelini yeterince değerlendirilememiştir.Çalışmada Zara İlçesi'nde mekânı etkileyen doğal ve beşerî coğrafya özelliklerinin dağılış, bağlantı ve nedensellik ilkelerine göre ele alınarak insan ve mekân etkileşimi analiz edilmiştir. Bu nedenle saha üzerinde yapılan arazi çalışmalarında anket, gözlem, mülakat yoluyla elde edilen bilgiler ve çeşitli kurumlardan temin edilen veriler üzerinden analizler yapılmış ve tez çalışması masa başı çalışmasıyla tamamlanmıştır.Sonuç olarak Zara yöresinde olumsuz doğal çevre koşulları başta olmak üzere; ekonomik faaliyetlerinin sınırlı oluşu, hammadde kaynakları ve sermaye yetersizliği, tarımsal üretim çeşitliliğinin az olması ve sanayi faaliyetlerinin gelişmemesi gibi nedenlerle yöre sürekli olarak göç vermektedir. Tarımda sulanabilen arazilerinin az olduğu, ticaretin yeterince gelişmediği, mevcut turizm kaynaklarının değerlendirilemediği, belirlenen diğer problemlerdir. Bu gibi konular analiz edilerek çözüm önerileri sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Zara, Jips Karstı, Beşerî Coğrafya, Ekonomik Coğrafya.

ABSTRACTDISSERTATIONGEOGRAPHİCAL STUDY OF ZARA DISTRICT İbrahim ÖZDEMİRAdvisor: Prof. Dr. Hasbi SOYLU2020, Page: 688+ XXXI Jüri: Prof. Dr. Hasbi SOYLU Prof. Dr. Mete ALIM Prof. Dr. Faruk KAYA Assoc. Prof. Dr. Günay KAYA Assoc. Prof. Dr. Fatih ORHANZara District, which constitutes the research area, is located within the borders of Upper Kızılırmak Section of Central Anatolia Region. In terms of administration, the area of Zara district, which is connected to Sivas province, is approximately 2459 km2.In the central part of the research area, where gypsum karst shapes are common, high mountain ranges formed by Alpine orogeny from the north and south are surrounded. These mountains consist of Kösedağları from the north and extensions of Tecer Mountains (Gürlevik Mountain, Bey Mountain) from the South. These mountain ranges have caused the district's terrain to be highly fragmentary, rugged and high. The average elevation of the district is 1650 m.Due to the effects of general air circulation and orographic conditions, terrestrial climate features are dominant in the field. The average annual temperature is 8.5 °C and the rainfall is 536 mm. The unfavorable climate has resulted in the production of vegetables and fruits in very limited areas. Natural vegetation in the region consists of dry forests and anthropogene steppes.The history of the settlement is estimated to date back to prehistoric times and it is not known for sure who and when Zara was founded. However, Zara, which remained under Ottoman rule for many years, was transformed into a district of Sivas province in Turkey with the Republic. Today, there are 135 village settlements in the district as well as the district headquarters (Zara). The district's population in 2019 was 22005 people. Of this population, 11426 reside in the district center of Zara and 10579 reside in villages. The main economic activities in the research area are generally based on agriculture and animal husbandry. In Zara district center, which has an advantageous position in terms of Transportation, the service sector has come to the fore. Although the district has an important potential in terms of natural and cultural tourist values, this potential has not been adequately evaluated.In the study, human and space interaction was analyzed by taking into consideration the distribution, connection and causality principles of natural and human geography features affecting space in Zara District. For this reason, in the field survey the field survey, observation, interview and data obtained from various institutions on information obtained through a desk study analysis was made and the thesis is completed.As a result, Zara region, especially in the negative natural environment conditions; limited economic activities, raw material resources and lack of capital, agricultural production diversity is low and industrial activities do not develop due to the region continuously migrates. Other problems identified are that there are few irrigable lands in agriculture, that trade is not sufficiently developed, that existing tourism resources cannot be evaluated. Such issues were analyzed and suggestions for solutions were presented.Key Words: Zara, Gypsum Karst, Human Geography, Economic Geography.