Karadeniz sedimentlerinde metal, karbon ve kükürt dağılımlarında etkili faktörler

Abstract

ÖZET Metallerin sediments taşınım mekanizmaları ve birikimleri hakkında en iyi bilgi derin anoksik ortamlarda elde edilir. Derin ve oksijensiz su kütlesini altında bulunan sedimentler geçmişteki metal formlarını tam olarak yansıtırlar. Karadeniz dünyanın en büyük oksijensiz denizi olup girdi ve çıktıların kontrol edilebilmesi diğer denizlere nazaran daha kolaydır. Metallerin süspanse formlarının çözünmüş formlardan büyük olması, sedimandaki metal formları ile paralellik sağlaması ve organik madde ile orantılı olması konunun önemini artırmıştır. Bu nedenle Mn, Fe, Zn, Co, Ni, ve Cu metallerinin biyojenik, hidrojenik, ve litojenik formlarının Karadeniz'in anaerobik sedimentlerindeki düşey dağılımları ve bu metallerin organik,, inorganik karbon ve kükürt dolanımları ile ilişkileri araştırıldı. Bu çalışmada metallerin sediment kolonunda dağılımının karbon ve kükürt çevrimleri tarafından kontrol edildiği bulundu, Karadeniz'in oksijenli yüzey sularındaki mikroorganizma çoğalmaları ve bunların salgıladıkları organik sıvılar demir, mangan ve kobalt metallerinin sedimentte zenginleşmesinde önemli rol oynarlar. Bakır ve demirin sedimentte zenginleşmesinde kükürt iyonları etkilidir. Demir ve bakır metalleri sülfürleri halinde sedimentte yoğun olarak dağılım gösterirler. Karasal girdilerin sedimentteki metal dağılımında etkisi kıyı ve açıklarda farildir. Karasal girdilerdeki metaller çeşitli taşınım prosesleri ile açık deniz sediment ler ine ulaşırlar. Kıyı yakını sedimentlerde terijenik metal formları, kıyı ötesi sedimementlerde ise biyojenik metaller daha yoğun olarak dağılım gösterirler.

SUMMARY The best information on the transport mechanisms and accumulation of trace metals in sediment is obtained from deep anoxic environments, »Sediments which are lying under anoxic deep water mass conserv particulate metal forms. The Black Sea is largest permanently anoxic marine basins in the world. The aim of this investigation is effect of cycle of carbon and sulfur on distribution of trace metals in sediment. Box core samples were collected over east southern Black Sea basin during leg 4 of the 1988 R/V Knorr expedition. The sediment were cored from a variety environments in including regions of slope and abyssal portions of the anoxic deep basins. Distribution of solid phase Mn, Fe, Co, Ni, Cu and Zn were determined in Black Sea sediments, The maximum contents of unreactive forms of trace metals were found in the recent sediments come from sedimentary material carried into the Black Sea from the southern dreinage area. Zn, Mn, and Co distribution in sediments was related with biological processes in the suface waters. The abundance of Zn, Co is aproximately proportional to the content of organik matter, Cu and Fe is related with content of sulfur. Enrichment hierarchy via biogenic particles in sediment is Zn =Co > Mn > Ni > Cu. A large amount of variation in data results from the laminated aspect of the sediments and by the sampling pattern, Content terrigenic and biogenic metals in sediments are strongly influenced by the terrigenous nature of the these sediments.