Çanakkale Boğazı`nın Kuzey Ege Denizi zooplanktonu üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışma Türk Boğazlar Sistemi boyunca Karadeniz'den Ege Denizi'ne ulaşan su kütlesi ile Ege Denizi su kütlesinin arasındaki zooplankton biyokütle alışverişi ve bu fiziksel durumun belirlediği zooplankton kommünite yapısının iki mevsimde incelenmesi üzerine odaklanmıştır. 2001 yılının bahar ve 2002 yılının kış mevsimlerinde Çanakkale Boğazı'nın Ege Denizi'ne açıldığı bölgede 1 1 istasyondan, iki ayrı tabakadan zooplankton örnekleri alınmıştır. Çalışma ortamında deniz suyuna ait sıcaklık, tuzluluk, yoğunluk ve ışık geçirgenliği gibi fiziksel parametreler ayrıca derinlik boyunca ölçülmüştür. Zooplankton bolluk değerleri ve bu değerlerden yararlanılarak Margalef tür zenginliği (d), Shannon- Wiener çeşitlilik indeksi (H'), Pielou'nun evenness hesabı, Rarefaction (ESn) hesabı, Morisita-Horn Benzerlik indeksi ile yaygm türlerin bulundukları istasyonlar arasında birey sayısı ve fiziksel parametreler bakımından korelasyon analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda, bugüne kadar çalışma bölgesinde yapılan çalışmalarda gözlenen tür kompozisyonunun hemen hemen aynısına rastlanmıştır. Bahar mevsiminin yüzey tabakasında, Karadeniz suyunun yayılım etkisinin en üst düzeyde olması nedeniyle zooplankton yapısı açısından diğer mevsim ve tabakalardan bariz bir farkla ayrıldığı belirlenmiştir. Bu tespit, suyun ve taşıdığı Karadeniz kökenli türlerin Kuzey Ege'deki zooplanktonun yapısı üzerindeki belirleyici etkisini göstermektedir. Yüzey ve dip tabakaları arasında zooplankton tür kompozisyonu ve bolluk değerleri açısından yüksek benzerlikler belirlenmiştir. Ayrıca, Ege Denizi'nden Çanakkale Boğazı yoluyla Marmara ve Karadeniz'e taşman biyokütlenin Karadeniz'den taşman biyokütleden neredeyse %50 daha fazla olduğu belirlenmiştir. Anahtar sözcükler : Çanakkale Boğazı, zooplankton dağılımı, biyokütle transferi

This study focuses on the zooplankton biomass exchange and the zooplankton community structure during the water exchange of two different water masses between the Aegean and the Black Sea. The samples were collected from 1 1 stations located at the Dardanelle entrance of Aegean Sea in two different seasons, winter 2002 and spring 2001. Sea water temperature, salinity, density and light transmission were measured in the study area. The parameters representing the zooplankton community structure, such as abundance were used to calculate Margalefs species richness (d), Shannon- Wiener diversity index (H'), Pielou's evenness, Rarefaction (ESn), Morisita-Horn's similarity index and correlation analysis between the physical parameters and the abundant species. As a result the species composition is determined nearly the same as the previous studies in the study area. Zooplankton structure were completely different from the other seasons and the layers in the spring because of the highest Black Sea originated water propagation. This shows the characteristic effect of the water and the Black Sea originated species in the North Aegean Sea. High similarities were determined between the surface and the bottom layers in zooplankton species composition and abundance values. Lastly, the biomass carried through the Dardanelles Strait to the Sea of Marmara and the Black Sea from the Aegean Sea is found to be nearly 50% higher than the biomass carried from the Black Sea. Keywords : Dardanelles Strait, zooplankton distribution, biomass transfer