Askeri yargı tarihi içinde 1961 Anayasası ile gelen değişiklikler

Abstract

Askeri yargı dünyada ve ülkemizde en çok tartışılan kurumlardandır. Dünyada güçlü orduya sahip veya güçlü ordu kurmak isteyen ülkelerde askeri yargının da güçlü olduğunu görmekteyiz. Türk toplumunda askeri yargı çok eskilere dayanmaktadır. Bunun sebebi ilk düzenli ve sürekli ordunun Türkler tarafından kurulmuş olmasından kaynaklanmaktadır. Tarihteki Türk toplumlarında orduyla hareket edebilen ve yargı hizmetini yerine getiren, çeşitli isimlerde askeri hakimler görmekteyiz. Osmanlı devletinde Kazasker ve onların görevlendirdiği KassamMar şerri yargının dışında askeri yargı hizmetini Tanzimat'la birlikte kurulan Divan-ı Harpler'e kadar yürütmüşlerdir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte Divan-ı Harpler bu görevi askeri mahkemelere bırakmışlardır. 1961 Anayasası ile birlikte askeri yargı anayasal bir kurum halini almış ve bu Anayasa'ya uygun olarak çıkarılan kanunlarla askeri yargı yeniden yapılanmıştır. Ülkemizde askeri yargının değişim ve gelişimi ordunun yapılanmasına ve konuşlanmasına göre değişiklik göstermiştir. Bununla birlikte genel olarak toplumda yavaş yavaş gelişen kişi haklan ve buna bağlı olan bağımsız yargılanmayı isteme hakkı geliştikçe gelişim göstermiş, gerek yargılama usulleri, gerekse verilen cezalar, gelişen kişi haklarına göre değişmiş ve gelişmiştir, ancak en büyük gelişimini demokratik ve laik hukuk devrimi yaratan Atatürk Devrimi ile kendini göstermiş ve Türk hukuk devriminin bu felsefesinin sonucu olarak da 1961 Anayasası ile anayasal bir kurum olarak sivil yargıdan bağımsızlık bazında hemen hemen bir farkı kalmadığı seviyeye ulaşmıştır. Ancak askeri yargının tam bağımsız olarak görev yapabilmesi için 1961 Anayasası ile yapılan çok önemli değişikliklerin, yargıç bağımsızlığı ve mahkemelerin kuruluşu açısından geliştirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. 1961 Anayasası' nda 1971 yılında yapılan hukuk sistemi ve askeri yargı üzerindeki değişiklikler ayn araştırma konusu olacak kadar geniş olması nedeniyle çalışmamız dışında bırakılmıştır.

Military Judgement, both in our country and in the world, is one of the most arguable establishments. When we look at the countries which have a forceful army or they are intent on having a forceful army, we see that military judgement is also forceful in that countries. In Turkish culture, military judgement has roots in deep. It is the reason that the first regular and permanent army, in the world, wan established by Turks. In the history, in all Turkish societies. It is easy to see military judges moving along with the army and fulfilling the needs of justice. In the Ottoman Empire, Kazaskers and Kassams, whose duties are given by Kazaskers, have proceeded to execute the service of military judgement along with the religious judgement until the establishment of Divan-i Harbs after the Decree of Gfllhane (Tanzimat). In the Republican era, Divan-i Harbs left their duties to military trials. Together with the 1961 constitution, military judgement had a constitutional status and it is reestablished by the laws issued according to the constitution. In our country, changes and developments in the military judgement differs according to army's constructional and positional conditions. Besides this, military judgement, in our society, improved slowly along with the improvements in the `individual rights and in the right of having an independent trial. Both, methodologies in judgement and given punishments have changed and improved together with the improved individual rights. In this way, the Revolution of Atatürk, which was a democratic and secular revolution in law, was the biggest improvement in the military judgement. As a result of the philosophy of Turkish Law Revolution and the 1961 constitution, military judgement come to the level where it was indifferent from the civil judgement as a constitutional establishment However, it should be noticed that changes in the 1961 constitution should be recovered for the sake of the in dependence of judges and the establishments of trials. Since the laws issued in 1971 and the changes about military judgement are too large subject range of this inquiry.