Türkiye`de askeri müdahaleler ve siyasal gelişmeye etkileri

Abstract

ÖZET Askeri müdahaleler bugün dünyada ve ülkemizde en çok tartışılan konulardan birisidir. Öteden beri ordu-millet olarak tanımlanan Türk toplumunda askerlerin yönetimde her zaman hissedilir bir şekilde ağırlığı olduğu görülmüştür. Türk toplumunda askeri müdahaleler çok eskilere dayanmaktadır. Gerçekten orta Asya bozkırında yaşamış olan göçebe Türk Devletleri İle, muntazam yerleşik teşkilatlı ortaçağ Türk Devletleri ve nihayet Osmanlı Devleti, çok hareketli bir askeri hayat yaşamak zorunda kalmıştır. Bununla birlikte, ordu, önemli bir kurum olmakta devam etmiştir; onun mensupları da, siyaseti tesbit ve idareyi yönlendirişte, ön planı işgal etmişlerdir. Ancak bu çalışmada konuyu Osmanlı İmparatorluğu döneminden itibaren ele alıp özellikle Cumhuriyet dönemindeki askeri müdahalelerin Türk siyasi hayatındaki etkilerini çeşitli yönlerden ele alıp incelemeye çalıştık. Daha önceki dönemler konumuzu incelerken kapsam dışı bırakılmıştır. Cumhuriyet dönemindeki askeri müdahaleler bazı Latin Amerika ülkeleri ile bağımsızlıklarına yeni kavuşmuş Asya, Afrika ülkelerinden oldukça başka, farklı nedenlere dayanmaktadır. Türkiye'de askeri müdahaleler diğer birçok az gelişmiş ülkelerde olduğu gibi demokratik rejimi yıkmak ve dikta rejimi kurmak amacıyla değil, tam tersine, içinde bulunulan siyasal, sosyal, ekonomik kaostan kurtulmak ve demokratik rejimi tesis etmek amacıyla yapılmıştır. Cumhuriyet tarihimizde herşeyin normal olduğu bir devlet yönetimi sürecinde herhangi bir askeri müdahaleye rastlanmamıştır. Bu gün çağdaş dünyada devletlerinde askeri müdahalelere pek rastlanmamaktadır. Demokratikleşme seviyesinin, toplumsal refah düzeyinin, çağdaşlaşma düzeyinin, gelişmişlik düzeyinin yüksek olduğu toplumlarda askeri müdahale olma olasılığı gittikçe azalmaktadır. IV

ABSTRACT Military interventions today, are one of the most debated subjects not only in our country, but also in the world. Military members have always been effective in the government of the Turkish society which has been described as a military nation. Military intervention have been taken place in the Turkish society since its establishment. The nomadic Turkish tribes which had lived in the mid-Asian steppes, the medivial Turkish nation with settled formal governments and finally the Ottoman Empire all had to live an active military life. Furthermore, the army continued to be an important institution and its members took a very active role in determination of politics and giving directions to the administration. However, this study covers the subject from the beginning of the Ottoman Empire period and especially emphasizes the effects of the military interventions of the Republic period on the Turkish political life. The previous period have been excluded from the study. The military intervention in the Republic period had diffrent causes than the other Latin American countries and the countries which have just won their independence in Africa and Asia. The goal of the military interventions in Turkey are not to change the democratic regime into dictatorship. On the contrary, their main aim is to establish the democratic regime and rescue the country from political, social and economic chaos. No military interventions have been attempted by the military forces in the republic hirtory while the govermental procedures were working properly. Nowadays, it's hard to witness military interventions in the modern countries. The possibility of occurance of miliyary interventions are decreasing in the countries which have a higher level of democratization, modernization, social welfare and development.