II. Meşrutiyet Döneminde Arnavut ulusçuluğu ve Arnavutluk

Abstract

ÖZET Arnavut Ulusçuluğu'nun uyanış ve gelişim süreci, 19. yüzyılda başlamış, önceleri kültürel amaçlı olarak yurtdışında ortaya çıkan bu ulusçuluk anlayışı, çeşitli etkiler sonucunda siyasallaşma eğilimi göstermiştir. Osmanlı'nın dağılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığı bir dönemde Arnavut aydınlan da, laik ulusçu akımdan etkilenerek, dinsel kimliğin yerine ulusal kimliği ön plana çıkarmaya başlamışlardır. Farklı din ve mezheplere sahip olan Arnavut ulusçuları, Arnavut dili ve kültürünü öne çıkararak Arnavut kimliğini benimsemişlerdir. Bu açıdan bakıldığında Arnavut ulusçuluğu, dünyadaki en ilginç örneklerden birisini oluşturmuştur. Arnavut ulusçuluğu, sadece Osmarilı'ya kar?1 değildi. Patrikhane ve Yunan propagandalarına, Balkan ve Avrupa Devletlerinin ilhakçı ve yayılmacı politikalarına da bir tepki idi. Prizren Arnavut Birliği ile ilk kez ciddi anlamda özerklik gmşİmini ortaya koyan Arnavut ulusçuları, 20. yüzyılın başında bu amaçlarına ulaşmak için Jön Türklerle işbirliği yaparak Meşrutiyetin ilanım sağlamaya çalışmışlardır. 1908 yılında bu amaca ulaşılmasında Arnavutların önemli katkısı olmuştur. Bu gelişme sonrasında Arnavut ulusçuları, daha önceleri yurtdışında gerçekleştirmek zorunda kaldıkları birçok kültürel ve siyasi faaliyeti Osmanlı topraklarında gerçekleştirme firsatı buldular. Arnavut kimliğim geliştirmek ve yaymak için basın-yayın, eğitim gibi birçok çalışmalar yapan Arnavut aydınlan, Arnavutlar arasında fikir birliği sağlama amacıyla çeşitli kongreler düzenlemişlerdir. Arnavutlar arasındaki en önemli görüş ayrılığı, özerklik ve Arnavut harfleri ile ilgili idi. Fakat bu tür çalışmalar İttihatçı hükümetleri rahatsız etmiş ve bu çalışmalan engellemek için elinden geleni yapmıştır. Arnavut ulusçulan meşrutiyete katkılarının karşılığı olarak bekledikleri, kültürel ve siyasal haklar tanınması konusunda İttihatçı hükümetlerin isteksiz hatta olumsuz tavırlan, Arnavut ulusçularını, bu kez İttihatçı hükümetlere karşı mücadeleye sevk etmiştir. Önceleri bu mücadele, siyasi partiler arasında bir mücadele olarak ortaya çıkmış, birçok Arnavut mebus ve aydını muhalefet partileri içinde etkin gprevler üstlenerek iktidarı yasal yollarla ele geçtirerek hedefledikleri özerklik hakkım elde etmeye çalışmışlardır. Bu yolla iktidan ele geçirme şanslarının olmadığını kısa sürede Anlayan Arnavut ulusçuları, çeşjtli isyan hareketleri ile yasadışı yollara sapma eğilimi içine girmiştir. Hatta bazı Arnavut mebusları bizzat bu isyan hareketlerim yönetmiş ve yönlendnrnişlerdir. 1912 yılında İttihatçı hükümeti devirerek, Arnavutluk için özerklik sağlayan Arnavut ulusçuları, Balkan Savaşı sonrasında gelişen olaylar ve koşulların etkisi ile Amavuthık'un bağımsızlığını ilan etmişlerdir.

ABSTRACT The birth and development of Albanian nationalism took place in the 19th century.the understanding of this natioanalism first started abroad with cultural purposes, but then became a political one as a result of various reasons.during the period when Ottoman Empire was in danger of break-up, Albanian intellectuals had been influenced by the secular nationalism movement,so, national identity was more important than religious identity for them. Albanian nationalists, who were coming from different religions and sects,hugged albanian identity, focusing on Albanian language and culture rather than religion. Because of that,albanian nationalism is one of the most interesting ones in the world. Albanian nationalism was not only against the ottoman empire. It was also a reaction to the Patriarchate and greek propoganda and the annexationist policies of Europe and the Balkans. The first serious autonomy trial of the Albanian nationalists was the prizren league.to get this league, they co-operated with the Young Turks and tried to help them restore constitutional rule. Albanians played a big role in reaching this goal in 1908. After this, Albanian nationalists got a chance to organize political and cultural activities within Ottoman borders. Before 1908 they had to do such things abroad. Albanian intellectuals used media and education to improve and spread Albanian identity. They organized many congresses to reach a consensus among albanians. The most important clash among them was about autonomy and Albanian alphabet. These activities disturbed the according governments and they did everything to stop them. Albanian nationalists expected to be given political and cultural rights in return for their contributions to the constitutional monarchy. But when they noticed the unwillingness and negativeness of the government, they started to struggle against this governmentthis struggle was first among the political parties and a lot of Albanian mps and intellectuals worked actively in opposition parties, tried to be the party in power. However,they soon realized that it was impossible to be the party in power using legal means and they started trying illegal ones like rebellions. Some albanian mps even directed these rebellions. In 1912 Albanian nationalists overthrew the government and took autonomy. After the Balkan wars, they declared their independence.