Irak`ta Türkmen politikası

Abstract

ÖZET Türkmenler, bin yılı aşkın bir süredir Irak topraklarında yaşamaktadırlar. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yönetimde oldukça etkili olan Türkmenler, Irak halkının eğitimli ve aydın bölümünü oluşturmaktadır. Türkmenler, Irak'ın 3. asli unsurudur. Konumlan nedeniyle Türkmenler, siyasi istikran sağlamak için dengeleyici bir unsur olarak yer alabilirler. Türkmenlere karşı Irak Devleti'nin tavrı zaman içinde değişikliğe uğramış ve istikrarsız bir seyir izlemiştir. Türkmenlere anayasa ve kanunlarla verilen siyasal, sosyal ve kültürel haklar, genellikle ya sadece kağıt üzerinde kalmış, ya da uygulaması kısa süreli olmuştur, yerini baskı ve asimilasyon uygulamasına bırakmıştır. Irak genelinde, 1920 yılından günümüze kadar Türkmenleri asimile etmek ve bölgelerini Araplaştırmak amacıyla ve özellikle 1980'den sonra Araplaştırmak veya Kürtleştirmek için çeşitli yöntemlere başvurulmuştur. Binlerce Türkmen Irak iktidarlarının insanlık dışı uygulamalarının kurbanı olmuştur. Türkmenler, Irak'ı devlet ve hükümet olarak birbirinden ayırmışlardır. Devlete silah çekmemişler ancak hükümetlere karşı protesto girişimlerine katılmışlardır. Irak Devleti'nin inşasıyla Irak sınırlarında kalan Türkmen halkı, varlık ve kimlik mücadelesini başlatmıştır. Söz konusu durum bir önceki döneme nazaran sosyal, ekonomik ve politik olarak farklı olmasının yanı sıra Türkmenlerin yeni yönetimi tamamen reddetmesi, kendi kısıtlı imkânlarıyla mümkün olmamış, Türkmenleri daha çok içe kapanmaya yöneltmiştir. Bu durum ise, Irak'ta Türkmenlerin milli varlığım yok etmeye çalışan Irak Hükümetleri'nin işini daha da kolaylaştırarak, Irakta üçüncü millet olan Türkmenlerin yerleşim birliğinde de demografik bir soruna yol açmıştır. Yeni Irak'ın oluşumundan sonra Türkmenler Irak'taki diğer toplumlarla etnik ve dini çatışmalara girmemişlerdir. Türkmenler, Irak'ta cumhuriyet sisteminin inşaedilmesine dek Arap, Kürt, Asuri ve hatta Yezidiler ile mezhepsel ve milliyetçi çatışmalara da girmemişlerdir. Genel olarak bakıldığında Türkmenler politik mücadelelerinde barış çözümünü seçmişlerdir. Türkmenler, silâhlı çatışmayı reddeden bir toplum olarak da bilinmektedir. Türkmenler, meşru haklarım kazanmak için çaba sarf etmektedirler. Türkmenlere haklarının verilmemesi durumu, Irak'ın işgal edilmesinden sonra da ABD tarafından sürdürülmektedir. Irak Türkmenleri ABD'nin işgali sonrasında Iraktan dışlanarak asimile edilmek istenmiş, Türk şehri Kerkük, Barzani ve Talabani'ye bağlı kuvvetlerce âdete işgal edilerek bölgeye önemli miktarda Kürt nüfusu kaydırılmıştır. Iraklı Türkmenlerin siyasi kuruluşlarının çatısını oluşturan Irak Türkmen Cephesi, ülkenin yeniden yapılandırılması sürecinden dışlanmış, ABD tarafından oluşturulan geçici hükümete, Irak içindeki bütün siyasî kuruluşlardan temsilci alınırken, Cephe'den temsilci alınmamıştır. Türkiye'nin Türkmenlere desteği ikinci Körfez Savaşı'ndan sonra belirginleşmiş, ancak Kürt gruplara verilen destekle kıyaslandığında çok yetersiz kalmıştır. Buna karşılık, Türkmenlerin meşru haklarım kazanmalarının engellenmesi için, gerek Arap yönetimleri gerekse yerel Kürt Hükümeti, kontrolleri altındaki bölgelerde değişik oyunlara başvurmaktadır. Türkiye'nin bölgedeki tek dostu, geleceğe yönelik hedefleri olan Türkmenlerdir. Türkiye'nin Türkmen konusuna daha fazla önem vermesi, haklarının garanti altına alınmasını sağlaması gerekmektedir. Türkiye'den beklentilerin çok fazla olmasına rağmen, Türkiye'nin, Türkmenler için yapılması gerekenlerin bir kısmını gerçekleştirdiği söylenebilir. Ancak Türkmenlerin de her şeyi Türkiye'den beklemeden, sadece kendilerine güvenerek, kendi ayaklan üzerinde durması gerekmektedir. VI

ABSTRACT Turkmen have been living in Iraq for more than a thousand year. Turkmen who where effectual during the administration Ottoman Empire, form the educative and intellectual part of Iraq society. Because of their locality, to secure political standing Turkmen can be compensating element. The attitude of Iraq government towards Turkmen has changed a lot and followed unsettled motion. The constitution and the laws of political, social and cultural rights remained only on paper or application existed for a short time and impression and assimilation took the place of law. In general of Iraq, from the year of 1920 up to now they had recourse to assimilate Turkmen and especially after 1980 they tried several ways to assimilate Turkmen. Thousands of Turkmen suffered from the illegal and cruel application of Iraq governments. Turkmen always separated the country and the government of Iraq. They never fought against the country of Iraq, but they only protested the government of Iraq. After the construction of Iraq government, Turkmen, who stayed in Iraq country struggled for their identification and existence. This attitude was a little bit different a social, economical and political according to the previous period to reject the new administration completely, but this could not be unable by their own feasibilities, it made them behave autistic. This attitude helped the government of Iraq who tried to eliminate the national existence of Turkmen in Iraq. After the formation of New Iraq, Turkmen did not struggle against for religious to the other societies. And also they, up to the formation of Iraq Republic, never struggled with Arabian, Kurdish, Assyrian and Yezid people for religious doctrine and nationalist conflicts. vnIn general, Turkmen chose peace in their political effort. Turkmen are also known as a nation who reject the fighting using gun. They strive for their necessary defense. United States of America, after the occupation of Iraq, continued not to give the rights of Turkmen. After the occupation, United States of America tried to assimilate Turkmen in Iraq and Kirkuk city occupied by the forces of Barzani and Talabani. They made many Kurdish people live in the city. Iraqi Turkmen Front that plays and important role for their political establishment, did not have any responsibility during the establishment of New Iraq and the Temporary Government which is formed by United States of America. In spite of getting a representative form every political party, they did not get any representative from Turkmen. The support of Turkey became manifest after Second Gulf War, but it was insufficient when it was compared with the help for Kurdish groups. Not only Arabian managements but also local Kurdish government played many bad tricks on Turkmen to form obstacle not to have their legal rights. Turkmen who have many expectancies from Turkey, only got a few of these expectancies. But Turkmen must not wait everything from Turkey and they must believe themselves and must not be oppressed by other forces. vm