Türkiye kent yaşamı ve mübadiller (1923-1930)

Abstract

ÖZETXIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren cereyan eden savaşlar, yıkımlar ve siyasigelişmeler Türkiye'de bir nüfus hareketliliğini doğurmuştur. Gerek Balkanlardan Türkiye'ye,gerekse Türkiye'den Balkanlara doğru akan göç dalgası XX. Yüzyılın ilk çeyreğine kadarsürmüştür.Göç ile beraber insanların hayatları kendi isteklerinin dışında şekil almaya başlamıştır.Bunun üzerine Türkiye ile Yunanistan arasında 30 Ocak 1923 tarihinde mübadeleye ilişkinsözleşme ve protokol imzalanmıştır. Bu sözleşme ile Türk topraklarında yerleşmiş Rum-Ortodoks dininden Türk uyrukları ile Yunanistan'da yerleşmiş Müslüman dininden Yunanuyruklarının 1 Mayıs 1923 tarihinden başlanarak zorunlu mübadelesine girişilmiştir.Yunanistan'da yaşayan Müslüman-Türk halkın Anadolu'ya göçü, Türkiye'nin ulusalpolitikasına da uygun olduğu düşünülmüştü. Zorunlu nüfus değişimi sırasında göç edeninsanlar bir çok sıkıntı çekmişlerdir. Türkiye'ye vardıktan sonra da bu durum devam etmiştir.Cumhuriyet kent ve kasabalarının durumu 1927'ye kadar vahimdi. Savaşlar, yangınlar,işgaller sonucu harabeye dönen Anadolu kent ve kasabalarına mübadele ile yeni bir nüfuseklenmiştir. Sönük olan kent ve kır manzarasına yeni insan faktörünün eklenmesi önceleriiskan problemi yaşatsa da, zamanla ve geliştirilen politikalarla sorunlar aşılabilmiştir.Nüfus mübadelesi ile yeni konut tipleri oluşturulmaya çalışılmış, hem yerli halkın hemde mübadillerin iskan sıkıntısı giderilmeye çalışılmıştır. Dönemin hükümeti yeteri kadar fenniaraştırmalar yapmadığı için kentli ve köylü göçmenler, yanlış mıntıkalara iskan edilmişlerdi.Kentlilerin köylere, köylülerin kentlere yerleştirilmeleri maddi ve manevi kayıplara yolaçmıştır. Yanlış iskanlar sonucu mübadiller umduklarını bulamayınca bir iç göç başlamıştır.Kentlerdeki pahalılık, işsizlik ve eğitim sorunları iç göçün diğer nedenini oluşturmuştur.Türkiye'den giden Rumların boşalttığı iş kolları, gelen göçmenler ve yerli halk tarafındandoldurulmaya çalışılmıştır.Göçmenler, sosyal uyum problemleri de yaşamışlardır. Göçmenlerin, kültürelözellikleri yerel halk tarafından izlenmiştir. Onlara farklı geldiği için kolay adapteolunamamış, kaynaşım gecikmeli olmuştur. Gelen göçmenler üretim araç-gereç vetekniklerini kısıtlı imkanlar dahilinde Türkiye'ye aktarmışlardır. Yine de sosyal ve kültüreldeğerlerini, farklı üretim- alış veriş tekniklerini ülkeye taşımışlardır. Mübadele ile Türkiye'yebüyük bir kısmı çiftçi olan büyük bir iş gücü girmiştir.Bu çalışmada, Cumhuriyet'in 1923 yılından itibaren devraldığı kent ve kırsal yapınınnasıl bir süreçte geliştiği; üzerine mübadele ile eklenen nüfusun, kentleri ekonomik- sosyal-kültürel açıdan nasıl etkilediği üzerine çalışılmıştır. Kent ve insan ekseninde karşılıklıkazanım ve kayıplar irdelenmiştir.

ABSTRACTAfter the indepence war an exchange has been put on the agenda betweenthTurkey and Greeek. A contract had been singed on 30 of January 1923. With thiscontract, Turkish citizens which are settled in Grek that having Müslims have beenstexchanged since on 1 May of 1923 as mandatory. mmigrants had many traiblesduring the mandatory exchange.Republic city and towns had turned into ruins. Exchange had been caused lots ofproblem. Settling was the one of this. The new false settling had been caused the newemigration. Lack of health, education and employment had affected citizens negatively.However exchange had been brought social adaptation troubles for natives.Neverthelless, practice and labour force had been useful wich have passed fromimmigrant?s for natives. Nationalization is performed thanles to immigrants who hadbrought to Turkey.On this study; how to affect the exchange process in terms of the economical-social-cultural of the cities are to dwelled upon.