I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ülkesinde yaşanan göç hareketleri

Abstract

Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda başlayan güç kaybı, XIX. yüzyıldan özellikleFransız htilali'nin ortaya çıkardığı milliyetçilik akımının etkileriyle parçalanmaya dönüştü.Oluşan ayrılıkçı milletçilik hareketi Osmanlı toplumu içinde, öncelikli olarak Sırp, Rum,Bulgar, Romen gibi Hıristiyan unsurlar sonradan da Arap, Arnavut gibi Müslüman unsurlararasında yaygınlık kazanmaya başladı. Bu hareketlerin giderek güç kazanması Pax Ottomanada denilen Osmanlı birlik ve beraberlik anlayışına ağır darbeler indirdi.I. Dünya Savaşı başlarında, daha önceki dönemde ortaya çıkan ayrılıkçı Balkanmilliyetçiliğinden etkilenen Anadolu Rum ve Ermenileri arasında, tilaf güçlerine casuslukyapma ya da altıncı kol olarak da nitelenebilecek çeteleşme faaliyetleri olarak nitelenebilecekhükümet aleyhinde faaliyetler görülmeye başladı. Oluşan bu sürecin gerek yerli Müslümantebaaya, gerekse cephelerdeki Osmanlı ordu birliklerine zarar vermeye başlaması üzerinehükümetçe zararlı faaliyetleri görüldüğü tespit edilen Ermeni, Rum topluluklarının, ardındangerçekleşen Şerif Hüseyin syanı'ndan dolayı da bazı Arap topluluklarının zorunlu olarakikamet bölgeleri değiştirildi. Hükümet kararıyla gerçekleştirilen bu uygulamanın yanı sıraişgal edilen bölgelerden özellikle de Doğu Anadolu, Mezopotamya ve Suriye'denkendiliğinden Anadolu'nun işgal edilmemiş bölgelerine Müslüman unsurların göçleri degerçekleşti.Bu oranda kapsamlı demografik hareketlilik esnasında bazı problemlerin çıkmasıkaçınılmazdır. ttihat ve Terakki Hükümeti elinden geldiği ölçüde bu problemleri gidermeyeçalışmasına rağmen kimi zamanlarda yetersiz kaldı. Bu yüzden bilinçli olarak yapılansuçlamaların aksine Osmanlı hükümetinin soykırım yapmadığı, elinden geldiği ölçüdetoplumlar arası çatışmaları engellemeye çalıştığı anlaşılmaktadır.Topyekün bir savaşa dâhil olmuş birçok devletin yapacağı gibi Osmanlı Devleti desınırları içinde gerçekleşen sivil ya da asker topluluklarına yönelik gerçekleşen saldırıları,düşman devletlerle işbirliği ve casusluk faaliyetlerini engellemek amacıyla kendi gücünüaşacak bir oranda zorunlu göç ettirme politikasını izlemek mecburiyetinde kalmıştır.

Loss of power in the Ottoman Empire, arising in the 17th century turned into a crashin the 19th century, particularly due to nationalist movements triggered in the FrenchRevolution. The separatist nationalist movements primarily spread within Christian minoritiessuch as Serbs, Greeks, Bulgarians and Romanians, and then within Muslim minorities asArabs and Albanians in the Ottoman society. The increasing power of these movementsseverely hit the understanding of unity and solidarity in the Ottoman Empire -also named asPax Ottomana- .Bandit activities against the state conducted by the Anatolian Greeks andArmenians, affected by the former separatist nationalism in the Balkans, and can precisely bedefined as the sixth arm or spying for the Allies took place in the beginning of the World WarI. Since this new-born process began to prove harmful for both the local Muslim people andOttoman military troops in the fronts, some groups of Armenians were displaced to otherregions who conducted harmful activities according to the government, so as the Arab groupsdid after the riot of Sherif Hüseyin. In addition to the execution of this government decree,certain groups of Muslim people emigrated from some regions under occupation, especiallyfrom Eastern Anatolia, Mesopotamia and Syria to unoccupied regions in Anatolia without anyuse of force.In this case, it is inevitable for some problems to occur during these extensivedemographic movements. The government under the rule of the Union and ProgressCommittee strived to avoid these problems; however these efforts proved insufficient in somecases. Therefore, in contrast to the intended accusations, it can be comprehended that theOttoman government did not intend genocide and only tried to avoid the conflicts amongsocieties as possibly as it could.As any state could do after involving in a total war, the Ottoman Empire wereobliged to pursue a mandatory displacement policy above its capacity in order to avoidcoordination with enemy states, spying activities for them and the attacks aiming at civiliansor military troops occurred within the Ottoman borders.