Adnan Menderes`in siyasal yaşamı ve kişiliği

Abstract

1923 yılında Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu ile birlikte, tek parti yönetimi başlamıştır. CHP'nin iktidarda olduğu tek parti yıllarındaki uygulamalar ve oluşan bazı tepkiler, CHP içindeki kadrolarca oluşturulan Demokrat Parti iktidarına neden olmuştur. Demokrat Partinin iktidara gelmesi ve 1960 müdahalesine kadar iktidarını sürdürmesinin önemli nedenlerinden biri de Adnan Menderes'tir. Menderes 10 yıl içinde beş farklı hükümet kurarak ülkeyi yönetmiş ve siyasi kişiliği yanında duruşu ve kişiliği ile de toplumu etkilemiştir. Ancak iktidarının özellikle ilk beş yılı ardından toplumsal gerginlikler, iktidar muhalefet ilişkileri ve ordunun yaklaşımı giderek sertleşmiştir. 1960 askeri müdahalesi ise, neredeyse her on yılda bir yaşanacak olan darbelerin ve bu darbelerin kurban ve mağdurlarının başlangıcı olmuştur. Askeri müdahalesinin kurbanlarından biri ise Adnan Menderes olmuştur. Çok Partili siyasi yaşama geçiş süreci ilk ve belki de en önemli kurbanını bir başbakanı idam ederek vermiştir. Bu nedenle Andan Menderes'i incelemek, her siyaset bilimci, sosyolog, ekonomist için ilginç bir örnektir. Bu çalışma ise, Türk siyasal yaşamının DP iktidarı döneminin siyasal ve ekonomik yönlerini irdelemekten ziyade Adnan Menderes'in siyasal tarihimiz içindeki yerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Elbette ki belli bir dönemi ve özellikle bir başbakanı incelemek, ister istemez siyasal analiz ve siyasi tarih detaylarını gerekli kılmaktadır. Ancak bu çalışma ilgili dönemdeki gelişmeleri irdelerken süreçler içinde Menderes'in yerini ve olaylara bakış açısını inceleyecektir. Adnan Menderes'in özel yaşam mahremiyetine saygı göstererek, onun yaşamına ilişkin ilginç detaylara da yer verilecektir.Anahtar Kelimeler: Adnan Menderes, Türk Siyasal Yaşamı, Demokrat Parti, 27 Mayıs Darbesi

In 1923, with the foundation of the Turkish Republic, single party rule started. Practices during the years of single party rule, when CHP was in power as well as some reactions then formed resulted in the Democratic Party?s coming to power, which was formed by the cadres within CHP. One of the major factors in the Democratic Party?s coming to power and maintaining its power until the intervention in 1960 was Adnan Menderes. Menderes formed five distinct governments and ruled the country during a period of 10 years and influenced the society not only by his political entity but also by his stance and personality. However, following particularly the first five years of his power, social tensions, the party in power opposing party relations and the army approach increasingly became severe. And the military intervention in 1960 was the onset of coups which were to be experienced almost every ten years as well as of the victims and injured parties of such coups. One of the victims of such military intervention was Adnan Menderes. It was a prime-minister who was the first and probably the most important victim of the period of transition to a multiparty political life, who was executed by hanging. Thus, Adnan Menderes is an interesting example for every political scientist, sociologist and economist to analyze. And this study aims to review Adnan Menderes?s place in our political history rather than examining the political and economical aspects of Turkish political life during the period DP was in power. As a matter of course, studying a specific period and particularly a prime minister necessarily requires a political analysis and political history details. However, this study deals with Menderes?s place and his point of view to the events within the processes, while examining the progresses during the respective period on the other hand. Some interesting details as to Adnan Menderes?s life are also provided, respecting the privacy of his private life.Key Words: Adnan Menderes, Turkish Political Life, Democratic Party, May 27 Coup.