Cumhuriyet Halk Partisi ve kadın, 1923-1980

Abstract

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde yükselmeye başlayan kadın hak arayışı faaliyetleri yaşanılan savaşlar sırasında kesintiye uğramış ancak bu aktiviteler ilerleyen yıllarda kadınlar için önemli bir zemin oluşturmuştur. Kadınlar kendilerini kültürel, sosyal, siyasal alanda kendilerini geliştirmeye başlamış, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında gösterdikleri kahramanca çaba da ilerleyen yıllarda sıkça övgü sözleri ile anılan, siyasi hak kazandıkları dönemde de sıkça hatırlatılan unsurlar olmuştur. Cumhuriyet Halk Partisi, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk siyasi partisi olarak Türk siyasi hayatındaki yerini almış, tarihi boyunca birçok ilke de imza atmıştır. Kadınların ilk kez bu partide siyasi hayata katılımı da bu ilklerden bir tanesidir. Siyasi hakların tanındığı günlerde ülkenin tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi kapılarını kadınlara açmıştır. Kadınlar önceleri parti içi alt kademelerde çalışmışlar, daha sonraki yıllarda ise milletvekili olarak CHP çatısı altında görev almışlardır. Böylece, yeni edinilen hakkın kullanımı sırasında yaşananlar hem bu hakkı kullananlar hem de hakkın kullanıldığı kurum açısından işlevsel olarak pek çok acemiliği içinde barındırsa da; kadınlar siyasi hayata tutunmayı başarmıştır. Bu tez, siyasi hayatta bulunmak ile siyasi hayatta başarılı olmak arasındaki ince çizgide yürüyen kadınların CHP'ye ne kadar tutunduklarının CHP içerisindeki siyasetçiler tarafından ne kadar desteklendiklerinin araştırılması fikri ile yola çıkılarak hazırlanmıştır. Tez içerisinde, CHP'nin kadınlara bakış açısı, CHP içerisindeki kadına dair kurumlar, CHP'li kadınların partiye ve Türk siyasetine olan katkıları belgeler ve kitaplar ışığında aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Women's right seeking activities, which started to increase during the last period of Ottoman Empire, interrupted during the wars but in later years these activities formed an important basis for women. Women begun to develop themselves in the cultural, social, political fields, their heroic efforts during World War I and Independence War are elements, which often cited with the panegyric words and frequently reminded during the time they won political rights in later years. Republican People's Party, have been replaced as the first political party in the Republic of Turkey, has been signed many principles in the Turkish political life throughout its history. One of these principles is the first participation of women in political life in this party. In the days which political rights recognized, Republican People's Party has opened its doors to women as the ruling party. Women have previously worked in the lower levels within the party, then were served as a deputy under the CHP in later years. Thus, although the experiences during the use of the newly acquired right embraced many inexperience both in terms of the users of right and the foundations which the rights used in, women were able to hold on political life. This thesis has been prepared on the basis to idea of researching that how women hold to CHP, how much that they have been supported by politicians in CHP, who were walking on the thin line between featuring and bringing off in political life. İn the thesis, the perspective of CHP to women, the contributions of women to party and Turkısh politics have tried to be enlightened in light of documents and books.