1923 - 1938 yılları arasında Türkiye`de sanayi alanında özel sektör - devlet ilişkilerinin tarihi ve ekonomik açıdan analizi

Abstract

1923 yılında toplanan İzmir İktisat Kongresi yeni kurulan Türkiye'nin ekonomi politikalarının tartışıldığı bir kongre olmuştur. Kongreye, Türkiye'nin hemen hemen her bölgesinden çiftçi, tüccar, işçi ve sanayi grupları katılmıştır. Kongre'de yeni Türkiye'nin ekonomik parametreleri belirlenmiştir. Türkiye'de 1923-1929 yılları arasında hükümet ekonomide yarı liberal yarı devletçi politikalar izlemiştir. Bu nedenle bu döneme karma ekonomik dönem denir. Hükümet, 1929 Dünya ekonomik kriziyle birlikte özel sektör eliyle Türkiye'nin sanayileşemeyeceğini fark ederek sanayi politikasında değişikliğe gitmiş ve devletçilik politikasını izlemiştir. Türkiye, sanayileşme için önce 1931 yılında Amerikan sermaye piyasalarından kredi bulma girişiminde bulunmuşsa da Dünya ekonomik krizi ve Ermelerin karşıt propagandaları nedeniyle bu girişim başarısız kalmıştır. Başbakan İsmet İnönü'nün 1932 yılında Rusya gezisiyle sağlanan 16 milyon TL'lik kredi ile Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı yapılmıştır. Ayrıca, bu planın büyük bir kısmını Türkiye kendi ekonomik imkânlarıyla gerçekleştirmiştir. Türkiye'de 1923-1938 yılları arasında özel sektör sanayinin gelişememesinin en önemli nedenleri; yeterli sermayenin olmayışı, kredi faiz oranlarının yüksekliği, yetişmiş eleman eksikliği, tecrübesizlik ve yüksek vergiler olmuştur. Bu çalışma, 1923-1938 yılları arasında sanayi alanında özel sektörün devletle ilişkilerini, devletin özel sanayi sektörünü geliştirmek için üstlendiği rolü ve başarısız olunmasıyla izlenen devletçilik politikasını incelemektedir.

The Izmir Economic Congress was held in 1923 with a primary focus on the economic policies of the newly founded Turkish Republic. Congress attendees included farmers, merchants, workers and industrial groups from nearly every part of the country. The economic parameters of the young Turkish Republic were determined at the Congress. Between 1923 and 1938, the Turkish government followed half-liberal, half-statist economic policies; for this reason, the period is referred to as the `mixed economy period`. Following the global economic depression of 1929, the government saw that the country could not be industrialized through the private sector, and thus began to follow a statist policy. In 1931, Turkey applied to the American capital markets for loans to support industrialization efforts; however, these attempts were unsuccessful due to the global economic depression and counterpropaganda from the Armenian lobby. The 1st Five-Year Industrial Plan was prepared in reliance on the 16 million TL credit secured by Prime Minister Ismet Inonu during a visit to Russia in 1932. However, the plan was mainly realized using Turkey's own resources. The most influential factors in the Turkish private sector's inability to effect industrial developments between 1923 and 1938 were: lack of capital, high interest loan rates, lack of qualified workers, inexperience and high taxes. This study examines the industrial relationship between the state and the private sector between 1923 and 1938, the role that the state played in developing the private sector and the statist policy that was followed after its failure in this role.