II. Dünya Savaşı yıllarında İzmir Limanı ve limanın kente sosyo ekonomik etkisi

Abstract

İzmir Limanı tarih boyunca önemli bir mevki olmuştur. Dağların kıyıya paralel uzanması sayesinde hinterlandının avantajını kullanan İzmir, Roma, Bizans, Osmanlı gibi büyük devletlerin de önem verdikleri bir ticari ve jeopolitik üs durumuna gelmiştir. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde de önemini sürdüren İzmir, Kurtuluş Savaşı'ndan 1929 Ekonomik Krizi'ne kadar olan süreçte, çok büyük zorluklar yaşamıştır. II. Dünya Savaşı'nın belirmesiyle de tam anlamıyla bir ateş çemberinin ortasında kalmıştır. Aslında 1 Eylül 1939'da savaş başladığında İzmir Limanı için fazla bir sıkıntı görünmemekteydi. Hatta savaşın yol açtığı kimi koşullar nedeniyle İzmir, kısa bir süre için de olsa mühim bir ticaret üssüne dönüşmüştü. Ancak 1941'de Yunanistan'ın işgali ve Alman-İtalyan koalisyon güçlerinin bölgedeki tehditkar varlığı, İzmir Limanı'nın dış ticaretini adeta bitirmişti. Bu olumsuz tabloya bir de şehirdeki fırsatçılar ve vurguncular eklenmişti. Mal saklayanlar, karne kontenjanından fazla malı rüşvetle alanlar gibi kimseler, şehir ekonomisine savaştan daha büyük zararlar veriyorlardı. Bunları önlemek için çıkarılan onca kanun da işe yaramıyordu. Ayrıca kayıtlara dahi geçmeyen motorlarla yapılan kaçakçılıklar da zaten azalmış olan vergi gelirlerini olumsuz etkilemekteydi.Bu dönemde Türkiye'yi yönetenler demir ve karayolu ulaşım ağları gelişmediği için, denizlere önem vermeye çalışsalar da, savaşın olumuz etkisi buna olanak tanımıyordu. Gemi hareketlilikleri sürekli aksıyor ve belirsizlik şehrin her alanına yayılıyordu.İtalya'nın 1943'te II. Dünya Savaşı'ndan çekilmesi, İzmir Limanı'nındaki hareketliliği bir ölçüde artırmıştı. Ayrıca SSCB'nin ve ABD'nin öncülüğündeki müttefiklerin de Almanya'nın gücünü kırmasıyla İzmir Limanı da normale dönmeye başlamıştı. Japonya teslim oluncaya kadar savaş sürdü ama İzmir Limanı için savaşın bittiği asıl tarih Almanya'nın teslim olmasıydı. Almanya teslim olunca İzmir Limanı adeta normale dönmüştü.Türkiye II. Dünya Savaşı'na girmemekle birlikte, her an savaşa girmek zorunda kalabileceği endişesiyle bu dönemde, `savaş ekonomisi` politikasını izlemek zorunda kalmıştı. Bu politika ülke genelinde olduğu gibi, önemli bir liman kenti olmasına rağmen İzmir'de de ciddi sıkıntılara neden olmuştu. Bu durum ise çok partili yaşama geçildikten sonra İzmir'in tercihini muhalefetten yana kullanmasında belirleyici nedenlerden biri olmuştur.

İzmir Port has been an important location throughout history. İzmir, by using the advantage of its hinterland under favour of mountains running parallel to coastline, has become a commercial and geopolitical base where great states such as Rome, Byzantium and Ottoman also consider important.İzmir, where maintain its importance during the last times of Ottoman, had great difficulties in the period from Turkish War of Independence to 1929 Economic Crisis. Also it was literally in the middle of a circle fire by the occurrence of Second World War. In fact, when the war broke out on September 1, 1939, there was not much trouble for İzmir Port. Moreover, because of the some reasons that the war causes, İzmir turned into an important commerce station for a short while. However, Greek occupation and threatening existence of German-Italian coalition in the region has ended the foreign commerce of İzmir Port. This negative picture was also accompanied by opportunists and jobbers in the city. Those who hid goods or bribed the surplus goods by rationing were damaging the city economy more than the war did. The laws enacted in order to prevent these situations didn't work. Furthermore, smuggling which was conducted by non-recorded motorboats, affected already decreased tax revenue negatively. Although the government tried to place importance on seas since the railway or highway transport was not improved, the negative effect of the war didn't enabled. The ship dynamism was failing continuously and uncertainty was spreading throughout the city. Italy's retreat from Second World War in 1943 has increased the dynamism in İzmir Port to some extent. Also associated with weakening the Germany's power by the allies under the leadership of USSR and USA, İzmir port started to get normal. The war continued until the Japan surrender, but the actual end date of war was the surrender of Germany for İzmir Port. When the Germany surrendered, Izmir Port almost returned to normal.Turkey, along with not entering the war, had to carry out a `war economy` policy with worrying about the obligation to entering the war. This policy caused serious problems in İzmir although it is an important seaport as in the whole country. This situation was one of the determinants for İzmir's taking opposition's side.