Rant kollama teorisi ve modelleme

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı rant kollama teorisi ve modellerini ortaya koymanın yamsıra bu modellerden hareketle rant kollama faaliyetlerinin yol açtığı maliyetleri analiz etmektir. Öncelikle I970'lı yıllardan itibaren iktisat literatürüne giren ve ayrı bir çalışma alanı oluşturan rant kollama teorisi ve modelleri analiz edilmekte soma da bu modeller ışığında rant kollama faaliyetlerinin yol açtığı iktisadi, siyasi ve sosyal maliyetler incelenmektedir. Rant kollama modelleri çıkar ve baskı gruplarının devleti kullanarak rant elde etmek için yaptıkları faaliyet ve harcamaların topluma yüklediği maliyet üzerinde yoğunlaşmaktadırlar. Çıkar ve baskı grupları devlet üzerinde değişik mekanizmalarla baskı kurarak, ya devletin elindeki kaynakları transfer etmekte, ya da gelir temin etmelerini sağlayacak yasal düzenlemeleri devlete yaptırtmak suretiyle gelir elde etmektedirler. Devleti kullanarak gelir transferi sağlayan çıkar ve baskı gruplarının bu tür faaliyetlerinin ekonomik açıdan kalkınma ve gelişmeyi engellemenin yamsıra topluma da önemli bir maliyet yüklemekte olduğu çalışma boyunca ortaya konmaya çalışılmaktadır. Çıkar ve baskı gruplarının rant kollama faaliyetlerinin toplumun tümüne yüklediği iktisadi maliyetlerin yanında, devletin büyümesi, yolsuzlukların artması, devlete olan güvenin sarsılması gibi siyasal ve sosyal maliyetleri de bu çalışmada ortaya konmaktadır.

ABSTRACT This study aims to analyze the rent-seeking theory and models as well as the social costs of the rent-seeking. The study firstly analyzes the rent- seeking theory and models which have developed as a separate field in economic literature since the 1970s and then reviews the economic, political and social costs of the rent-seeking under the framework of these models. The common point of the rent-seeking models is that interest and pressure groups' rent-seeking by means of the state creates various costs to society. Interest and pressure groups make a pressure on the state through different mechanisms in order to transfer the economic resources belonging to the state as well as create a legal order which gives possibility to these groups to get revenue. It is claimed in this study that the rent-seeking of the interest and pressure groups prevents the economic development in addition to different costs to the society. It is also argued that beside the welfare costs the rent seeking of the interest and pressure groups leads to the political and social costs such as the growth of the state, the increase of the corruption and the decrease in belief to the state and other institutions.