Klasik Arap şiirinde isti`taf

Abstract

ÖZET Klasik Arap Şiirinde, herhangi bir şekilde suçlu durumuna düşmüş şairler affedilmek ve kendilerine ilgi şefkat ve merhamet gösterilmesini sağlamak üzere ist i 'tâf şiirleri söylemişlerdir. Bu şiirler değişik kaynaklarda dağmık halde bulunmaktadırlar. Biz, edebiyatçıların bu şiirlere değinmekle yetindiklerini, ancak sistemli bir şekilde incelemediklerini gördük ve bu çalışmamızla isti 'tâf şiirlerinin klasik şiirde bağımsız bir tür sayılıp sayılamayacağını, eğer bağımsız bir tür ise tanımını, sınırlarını ve diğer konularla ilgisini belirlemeyi amaçladık. Bu amaçla, cahiliye döneminden başlayarak, Sadru'l İslâm, Emevî, Abbasî ve Endülüs dönemlerinde merhamet ve af dilemek maksadıyla yazılan şiirleri tesbit ettik. Bu şiirleri tercüme ederek inceledik ve diğer klasik şiir konularıyla karşılaştırdık. Tümevarım metoduyla incelediğimiz bu şiirlerin ortak ve genel özelliklerini belirledik. Diğer yandan Arap Edebiyatı Tarihini konu alan eserlere, şiir ve edebiyat teorileri ile ilgili kaynaklara başvurarak isli '{âf şiiri ile ilgili bulabildiğimiz bilgileri derledik. Şiirlerin incelenmesinden çıkardığımız sonuçlarla, kaynaklarda isti 'tâf konusu ile ilgili bulduğumuz bilgileri birleştirdik ve şu sonuçlara ulaştık: Çeşitli nedenlerle sıkıntıya düşen, cezaya çarptırılan, esir edilen, tutklanan veya itibar kaybeden şahısların, muhataplarının kalbini kazanarak, merhametlerini uyandırmak ve bağışlanmalarını sağlamak amacıyla yazdıkları şiirlere isti 'tâf veya / 'tizar şiirleri denir. Bu şiirler, Klasik Arap Şiirinin bir türünü oluştururlar. İsli 'laf tüm şiirler genellikle övgü, övünme, serzeniş, şikayet ve nesîb temalarından birini veya birkaçını içerirler. Bu şiir türü cahiliyeden başlayarak Klasik Arap Edebiyatının her döneminde varlığını sürdürmüştür. Ayrıca tezimizin son bölümünde, üzerinde çalıştığımız isti 'tâf şiirleriyle birlikte Türkçe tercümelerini de verdik. îsti'taf şiirlerinin, daha detaylı bir şekilde incelendiğinde, söylendiği dönemlerin tarihine, şairlerin içinde yaşadıkları toplumun değerlerine ve yapısına, devrin siyasi olaylarına ışık tutabilecek bir karaktere sahip olmaları dolayısıyla edebiyat, tarih ve diğer sosyal bilimlerle psikoloji açısından öneme haiz olduklarını gördük.

RESUME Dans la poesie arabe classique, les poetes qui se sont consİderes comme `accuse` par n'importe quel element de la societö out versifiö les poemes ` isli' lâf ( demander de piüe ) pour qu'il se soient pardonn6s el qu'ils aient ete de la pitie. Ces poemes se trouvent disperses dans plusieurs livres. Nous avons constate que les chercheurs de literature arabe ont contente de parler court de ces poemes et qu'ils ne les ont pas examines systematiquement. Et â partir de cela, nous avons decide de constater si ces poemes de `isti'tâf ` sont un theme essentiel dans la poesie classique et s'ils le sont, de definir ce theme et ses frontieres, son interet avec les autres themes, les elements sur lesquels se constitue ce theme. Nos recherches ont montre que les poetes arabes ont versifie de ces sortes de poemes dans tous les Stapes de la poesie arabe meme dans la periode pre-Islamique. Pendant ce travail, nous avons cueilli les exemples de ces themes et les opinions des ecrivains sur ce domaine. II est possible d'enumerer ces points-ci que nous avons atleignit â la fin de nos etudes: On empioie le non de `isti'tâf` ( demander de pitie ) ou de ` i'tizâr` (demander de pardon) pour les poemes ecrites, par les poetes qui ont subi des difflculles, se sont mis en prison ou ont perdu leur liberie et leur honneur, en vue de gagner linteret, la tendresse et la pitie de ceux qu'ils s'adressent. Encore avons-nous constat^ que la louange, la gloire, le reproche et ramour sont des auxiliaires de theme `isti'tâf` ( demander de pitie ). L'etude approfondi de ce theme sera utile pour les sciences humaines comme 1'histoire, la sociologie, la psychologic.