Muhsin al-Kayseri`nin `Şarh Aruz al-Andalüsi` adlı eserinin edisyon kritiği ve tercümesi

Abstract

ÖZET XIV. yüzyıl islam alimlerinden birisi olan Muhsinü'l-Kayseri'nin hayatını, eserlerini ve ilmi ve edebi kişiliğini konu alan bu çalışmayı yapmaktan gayemiz, yaşadığı dönemde İslam alimlerinin en büyüklerinden sayılan, insanların öğrencisi olmak için adeta yarıştıkları, ilmi silsilesi Fahreddin-i Râzi vasıtasıyla Gazali 'ye kadar uzanan bu alimin en meşhur eseri sayılan, ismiyle eserinin adını özdeşleştirdiği `Şarh 'Aruz al-Andalusı` adlı eserinin edisyon kritiğini ve tercümesini yapmak, şekil, içerik ve ilmi değeri bakımından tahlilini yapmaktır. Araştırmamıza öncelikle Muhsin al-Kayşari'nin yaşadığı coğrafya olan, ulema yatağı (makarr-ı ulemâ) ve sahih olmasa bile seçkin bir belde olduğuna dair Hz. Muhammed'e isnat edilen rivayetler bulunan Anadolu'nun, özellikle de Kayseri'nin ilmi, kültürel, sosyal, tarihi ve siylsi durumuna kısaca değindik. Muhsinü'l-Kayşeri'nin hayatı hakkında yapılan en geniş çalışma olması çalışmamızı daha da önemli kılmaktadır. Kronolojik sırayı takip ederek tarihi kaynaklarda hakkındaki bilgi ve rivayetleri topladık, yanlış olanlarını ayıklayarak, elde ettiğimiz bulguları değerlendirerek hayatı, eserleri ve kişiliğini ortaya koyduk. Müellife en yakın nüshalar olduklarını tesbit ettiğimiz dört nüshayı karşılaştırmak suretiyle Şarh cArüz al-Andalusı adlı eserinin edisyonunu yaptık. Gerekli gördüğümüz yerlere dipnotlar eklemek suretiyle eseri daha da zenginleştirdik. Sonuçta Muhsin al-Kayşari'nin özellikle ilmi ve edebi kişiliğini bütün yönleriyle olmasa bile ortaya koyduk. Kayseri'nin `Şerlju Xrüzi'l-Endelüsî` isimli eseri hakkında yapılan ilk ciddi çalışma olması tezimizin en önemli özelliğidir.

ABSTRACT Kayserili Abdüîmuhsin, who was born in XIV. century in Anatolia and been trained in Şam, is one of scholars of Islam. He has got works which are on Tefsir, Fıkıh, Aruz and Literature. In this study, in the firs chapter, we dealt with Kayseri's life. In the second chapter we made an expounding (critique) of the `Şarh Aruz al-Andalusi` titled work of him. In the third chapter we translated the work from which mentioned above into Turkish. And in the fourt chapter, it is also the last one, we made the edition critique by comparing four copies of the work. This work of Kayserili Abdüîmuhsin is one of the most comprehensive and extensive works on Aruz subject. Although it is an expounding, it is an original work in many aspects. It was used as an instructing book in for centuries in Ottoman medreses. There are over a hundred copies in Turkish Libraries. It is the most comprehensive work which was made in Anatolia.