Kemalpaşazade`nin Dekayık` ul-Hakayık`ı (metin-indeks)

Abstract

Dekâyıku'l-Hakâyık, yazılış ve anlam itibariyle birbirine yakın, eş anlamlı, eş sesli ya da zıt anlamlı Farsça sözcüklerin kullamm farklılıklarım ve mana inceliklerim göstermek amacıyla kaleme alınmış bir sözlüktür. Müellifi Kemal Paşazade Ahmed bin Süleyman'dır. Dekâyıku'l-Hakâyık, XVI. yüzyılda yaşayan Osmanlı ilim adamlarından Kemal Paşazâde'nin önemli eserlerinden biridir. Bu eser Kanuni dönemi sadrazamlanndan İbrahim Paşa'ya ithafen yazılmıştır. Kesin olarak yazılış tarihi bilinmemektedir. Ancak eserin İbrahim Paşa'ya ithaf edildiği düşünülünce, onun sadrazamlıkta bulunduğu 929-942/1523-1536 yıllan arasında yazıldığı düşünülebilir. Eserde 423 Farsça kelime maddesi incelenmiştir. Maddelerin tertibinde belirli bir düzen takip edilmemiş; kelimeler anlamca birbirine yakın, eş anlamlı, mütezâd ve eş sesli oluşlarına göre sımflandınlmıştır. Evvela bu özelliklerde olan iki ya da daha fazla sözcük madde başı olarak ele alınmış, daha sonra da sırasıyla bunların anlam ve yapılan bakımından izahlan yapılarak örnekleri beyitlerde gösterilmiştir.

`Daqaiq al-Haqaiq` is a dictionary which is written to illustrate semantic relationships between lexical items in the Persian language and alternative usage of words. An entry in the dictionary consist of lexical items that are related in terms of meaning or form; synonym, antonym or homophone. The author of the dictionary is Kemal Paşazade Ahmed b. Süleyman, an Otoman scholar of 16th century, and Daqaiq al-Haqaiq is one of his major works. The dictionary was dedicated to Ibrahim Pasha, a Grand Vezier of Süleyman the Magnificent. The exact date of its completion is unknown but it can be claimed that it was complated between 929-942/1523-1536 if the tenure of İbrahim Pahsa is considered. The consists of 423 entires, all in Persian. Word that have semantic relationship-synonyms, antonyms and homophones etc.- are classed under the same entry. The context and order of entries do not arranged alphabetically. An entry contains one or two of related words andthen explains in detail their forms as well as semantic relations between them. Fnally the usage of the words is exemplified with couplets.