Hava taşımacılığında taşıyanın sorumluluğu ve hava yük senedi

Abstract

ÖZET Havacılık 19. yy' m son yıllarında gelişmeye başlamış bir alandır. Şu anda halen dünyada en hızlı ve baş döndürücü çalışmalar havacılıkta yaşanmaktadır. Bu baş döndürücü gelişmeye hukuk bilimi de katılmış ve her döneminde elinden geldiğince yeni gelişmeleri ve bunların insanlar üzerindeki hukuksal etkilerini düzenlemiştir. Hava trafiğinin gittikçe artan durumu ve özellikle 1914-1918 yılları arasındaki Birinci Dünya Savaşı tüm devletlerin dikkatini bu konu üzerine çekmiş, hava hukuku esasları Birinci Dünya Savaşından sonra hızlı ve ciddi gelişmeler göstermiştir. Bu konuda halen yürürlükte de olan uluslar arası sözleşme 43 devletin temsilcilerinin katılımı ile Varşova'da imzalanmış, değiştirilen protokol 28 Eylül 1955 tarihinde imzalanmış, 30 devletin onayı ile 1 Ağustos 1963 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye sözleşme ve protokolü 29 Ağustos 1977 tarihinde Bakanlar Kurulu karan ile onaylamış, gerekli formalitelerin tamamlanması ile 23 Haziran 1978 tarihinde Varşova Sözleşmesi Türkiye'de yürürlüğe girmiştir. Hava Hususi Hukukunun iç hukuku ilgilendiren kısmında ise milli mevzuat geçerlidir. Türkiye'de hava hususi hukuk ilişkileri 1983 tarihli Türk Sivil Havacılık Kanunu hükümlerine tabidir. Kanun gerek akdi, gerek akit dışı ilişkiyi düzenlemektedir. Varşova/Lahey Konvansiyonu metnine göz atıldığında bir takım eksiklikler göze çarpmaktadır. Konvansiyonda; taşıyıcı, hava aracı, taşıma sözleşmesi, taşıyıcının adamları gibi ortak ve önemli kavramlara yer verilmemiştir. Türk sivil havacılığında meydana gelebilecek sorunları çözmek amacıyla 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunun (TSHK) düzenlenmiştir. 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununda bazen Türk Ticaret Konunu ve Borçlar Kanununa atıfta bulunmuştur. Hem Varşova Sözleşmesinde hem de 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununda birtakım ufak eksiklikler mevcut olup, bazı düzenlemeler getirilerek eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir. -1-

ABSTRACT Aviation started to develop at the end of the 19th century. In the 21st century, it is so fast and amazing developing area in scientific world that law also involved to this development to harmonize human and aviation activities. During the World War I (1914-1918) all the countries paid attention to growing air traffics, for this reason, the basis of the aviation laws were developed fast and seriously after the World War I. The International agreement on this subject was signed in Varshaw by the involvement of 43 countries. The changes on that agreement were also signed by 30 countries in September 28, 1955, and applications were started in August 1, 1963. Turkish senate of ministers approved the protocol, and the agreement in August 29, 1977. After completing the required bureaucracy the Varshaw Agreement became valid in June 23, 1978. The National Laws are valid in the Aviation Private Law, where it is related with the National Laws. In Turkey, The Air Private Law must fit to Turkish Civil Aviation Law. This law adjusts not only the relations with agreement but also the the relations out of the agreement. There are some deficiencies when the text of Varshaw/Lahey agreement is went through. In the agreement, the subjects related with the freight forwarders, air vehicle, carrier contracts, and forwarder' s men are not considered. In order to solve the problems may occur in Turkish Civil Aviation, Turkish Civil Aviation Law was prepared. In Turkish Civil Aviation Law, Turkish Commercial Law and Debts Law are sometimes referenced. There are few deficiencies in both Varshaw Agreement and Turkish Civil Aviation Laws, and they require some adjustments so as to be completed.