Hisse senedi değerleme modelleri ve hisse senedi değerini etkileyen faktörlerin analizi

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacını, hisse senedi değerleme modelleri ve hisse senedi değerini etkileyen makro ve mikro faktörlerin istatistiksel çözümlemelerle incelenmesi oluşturmaktadır. Bu bağlamda, hisse senetlerinde değer ve değerlemeye genel bir bakış çerçevesinde temel kavramlara ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Ayrıca literatürde yer alan hisse senedi değerleme modelleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Daha sonra hisse senedi değerini etkileyen makro ekonomik faktörler ve işletmeyle ilgili faktörler, korelasyon ve regresyon çözümlemeleri ile incelenerek ortaya konulmuştur. Makro düzeyde genel ekonomik faktörlerin hisse senedi piyasası ile arasındaki öncü, eş zamanlı ve gecikmeli ilişkileri, mikro düzeyde ise işletmeyle ilgili faktörlerin cari ve bir dönem sonraki hisse senedi dönem sonu kapanış fiyatları ile olan ilişkileri, korelasyon çözümlemeleri ile incelenmiştir. Ayrıca hem makro hem de mikro faktörler dikkate alınarak ayrı ayrı çok değişkenli regresyon çözümlemeleri yapılmıştır. Makro ekonomik faktörlerle oluşturulan modellere giren bağımsız değişkenler, bağımlı değişkenlerdeki değişimin yaklaşık yüzde 3 0-50 'sini açıklama gücüne sahiptirler. İşletmeyle ilgili faktörlerle oluşturulan modellere giren bağımsız değişkenlerin, cari hisse senedi dönem sonu kapanış fiyatlarındaki değişimin yaklaşık yüzde 60 'mı, bir dönem sonraki hisse senedi dönem sonu kapanış fiyatlarındaki değişimin ise yaklaşık yüzde 43 'ünü açıklama gücüne sahip oldukları belirlenmiştir. Elde edilen makro modellerde dikkati çeken en önemli değişkenler; faiz oranlan, piyasa psikolojisi kukla değişkeni ve kamu borçlanma ihtiyacına işaret eden konsolide bütçe nakit dengesi olmuştur. Özellikle oluşan konsolide bütçe nakit dengesi açığı ve bu açıklara bağlı olarak artan kamu borçlan sonunda faiz oranlannm yükselmesi, hisse senedi piyasasını olumsuz yönde etkilemektedir. Tüm bunlann bir uzantısı olarak, finansal krizlerin gündeme gelmesi, bu olumsuzluğu daha da artırmaktadır. Hisse senedi değeri, işletmeyle ilgili bir çok faktörden etkilenmektedir. Çalışmada incelenen değişkenler dikkate alınarak oluşturulan çok değişkenli regresyon modellerine göre, örneklemdeki işletmelerin hisse senedi fiyatlannı; büyüklükleri, kazanç potansiyelleri ve esas faaliyetleri dışındaki spekülatif yatınm imkanlan pozitif yönde etkilemekte, finansman yapılan içerisinde yer alan faizli borçlan ve faaliyetlerinin paraya dönüşüm süresini ifade eden etkinlik oranlan ise negatif yönde etkilemektedir.

ABSTRACT This research analyzes common stock valuation models and determine micro and macro factors affecting values of stocks by using statistical analysis, hi this context, a general literature survey, taking into account the values of stocks and stock valuation models, has been carried out. This has been followed by an examination of macro economic factors and the factors related to business entity by using correlation and regression analysis. At the macro level the relationship between the leading, coincident and lagging effects on stock markets of macro economic factors and at the micro level the relationship between the factors related to business entity and the current as well as closing price of stocks both at the present term and at the end of following term have been determined by correlation analysis. In addition, multiple regression analysis has seperately been carried out for the micro and macro factors. Independent variables in the models which are constructed using macro economic factors may explain some 30 to 50 percent of the change in dependent variables. Independent variables in the models which are constructed using factors that are related to business entity may explain some 60 percent of variation in the closing price of stocks at the end of the current term and some 43 percent of variation in the closing price of stocks at the end of the following term. The most important independent variables in the macro models are interest rates, dummy variable for market psychology, cash balance of consolidated budget which shows the amount of public borrowing requirement. Especially the deficit in cash balance of consolidated budget and the public borrowing requirement which increases in line with the deficit in cash balance of consolidated budget lead to an increase in interest rates. This negatively affects stock prices. The result of such developments in a given economy may be a financial crisis, in which the effects of negative factors on stock market are felt more. Value of stock is affected by various factors related to business entity. According to the multiple regresssion models developed in this study, prices of stocks in the sample have been pozitifly affected by the firm's size, earning power and speculative investment opportunitues in the areas outside main field of activity. Financial debts that are elements of financial structures and efficiency rate which shows the duration required for earning cash from main activities negatively affect stock prices. II