Fen bilgisi ve fizik-kimya-biyoloji öğretmenlerinin iş doyumu

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, ilköğretim ve orta öğretim okullarında görev yapan Fen Bilgisi ve Fizik-Kimya-Biyoloji (F-K-B.) öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerini tespit etmektir. Bunun için, iş doyum boyutları literatür taraması ile incelenmiş ve uzman görüşü alınarak bu boyutlar `Meslek ve Niteliği`, `Mesleğin Çalışma Şartları`, `Meslekî ve Sosyal İlişkiler`, `Ekonomik Şartlar`, `Yönetim ve Denetim Biçimi` ve `Sosyal Gereksinimler` olarak sınıflandınlmıştır. Araştırmada, tarama (Survey) yöntemi kullanılmış olup, çalışma evreni, Kırıkkale İli merkez sınırları içindeki 2001-2002 öğretim yılında 40 adet devlet ilköğretim okulunda görev yapan 80 Fen Bilgisi öğretmenini ve 25 adet devlet lisesinde görev yapan 86 F-K-B. öğretmenini kapsamaktadır. Verilerin analizi için, SPSS for windows paket programından yararlanılmış ve frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t- testi, tek yönlü varyans analizi ve schefle testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları şöyle özetlenebilir: 1. Araştırmada, Fen Bilgisi ve F-K-B. öğretmenlerinin `Meslek ve Niteliği`, `Meslekî ve Sosyal İlişkiler `, `Yönetirn ve Denetim Biçimi` ve `Sosyal Gereksinimler'' boyutlarına ilişkin iş doyumu düzeyleri, `orta` düzeyde bulunmuştur. 'Mesleğin Çalışma Şartlan` bakımından Fen Bilgisi öğretmenlerinin iş doyumları `orta` düzeyde iken F-K-B. öğretmenlerininki `az` düzeyde tespit edilmiştir. Öğretmenlerin en düşük doyuma ulaştıkları boyut `Ekonomik Şartlar` olarak bulunmuştur. Öğretmenlerin genel doyum düzeyleri hem ilköğretimde hem de orta öğretimde `orta` düzeyde bulunmuştur. 2. Cinsiyet değişkenine göre, erkek ve kadın Fen Bilgisi ve F-K-B. öğretmenlerinin iş doyumları `orta` düzeyde bulunmuştur. Ayrıca, cinsiyet değişkeni bakımından Fen Bilgisi öğretmenlerinin `ekonomik şartlar` ve F-K-B. öğretmenlerinin `mesleğin çalışma şartlan` boyutlarının iş doyumu puanlarının ortalamaları arasında anlamlı bir fark tespit edilmiştir.3. Fen Bilgisi ve F-K-B. öğretmenlerinin meslekî kıdemlerine göre, iş doyumu puanlarının ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir. 4. Fen Bilgisi öğretmenlerinin öğrenim durumlarına göre iş doyumu boyutlarından `Yönetim ve Denetim Biçimi` ve `Sosyal Gereksinimler` boyutlarında iş doyumu puanlarının ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. F-K-B. öğretmenlerinin iş doyumu boyutları bakımından öğrenim durumlarına göre, iş doyumu puanları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir. F-K-B. öğretmenlerinin iş doyumu boyutlarına göre iş doyumlarında genel bir görünüm olarak Kimya öğretmenleri en fazla doyumu yasarken, Fizik öğretmenlerinin en az doyumu yaşadıkları görülmüştür. Ayrıca, F-K-B. öğretmenlerinin branşlarına göre iş doyumu boyutlarından `Sosyal Gereksinimler` boyutunda iş doyumu puanlarının ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. 5. Fen bilgisi ve F-K-B. öğretmenlerinin, maddelere göre iş doyumu puanlarının ortalamaları birlikte karşılaştırıldığında ise, maddelerin sınıflandırılmış biçimi olarak tüm boyutlarda anlamlı farklar tespit edilmiştir. Bu bulgular ışığında, özellikle öğretmenlere yapılan ödentilerde, verilen özlük haklarında, okuldaki çalışma koşullarında, sosyal gereksinimlerinde iyileştirilmelere gidilmesi ve öğretmenlerin eğitim gördükleri alanda görev yapmalarının sağlanması, öğretmenlerin orta düzeyde görülen iş doyumlarını daha ileri düzeylere yükseltebileceği bir öneri olarak sunulmuştur. II

ABSTRACT The purpose of this study is to determine the job satisfaction levels of the science, physics, chemistry and biology teachers' working at primary and secondary schools. For this purpose, the job satisfaction items are examined by field research and this items are classified as `Job and its Qualities`, `Working Conditions of the Job`, `Professional and Social Relationships`, `Economic Conditions`, `Management and Inspection Style`, and `Social Needs` according to the opinions of experts. For this study, the Survey type is used, and the population of the study consists of 80 science teachers working at 40 public primary school and 86 physics, chemistry and biology teachers working at 25 public high schools in the city center of Kırıkkale in 2001-2002 academic year. In order to analyze the data, SPSS for Windows package programme was made use of and frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, t-test, one-sided variance analysis and schefife test were used. 1. According to the study, the job satisfaction levels of science, physics, chemistry and biology teachers relating to the iteihs of `Job and its Qualities`, `Professional and Social Relationships`, `Management and Inspection Style`, and `Social Needs` are found to be at `medium` level. According to `Working Conditions of the Job` science teachers' job satisfaction is at `medium` level and physics, chemistry and biology teachers' job satisfaction is at `little` level. Teachers show the lowest satisfaction levels according to the `Economic Conditions` item. Teachers' general satisfaction levels in both primary and Secondary education are found to be `medium`. 2. According to the sex variable, male and female science teachers' and physics, chemistry and biology teachers' satisfaction that they take from their jobs are at medium level. Moreover, in terms of sex variable there are meaningful differences between science teacher's financial conditions and physics, chemistry and biology teachers' job satisfaction. 3. According to the professional seniority, any meaningful difference cannot be found between science teachers and physics, chemistry and biology Teachers with respect to the average points showing their job satisfaction. Ill4. There are meaningful differences in science teachers averages according to their academic status in `Management and Inspection Style` and `Social Needs` items in job satisfaction part. However, any meaningful difference cannot be found with respect to the average points showing their job satisfaction according to their academic status. According to the physics, chemistry and biology teachers' job satisfaction averages, chemistry teachers show the highest satisfaction level; on the other hand, physics teachers show the lowest. Besides, there are meaningful differences in the averages of physics, chemistry and biology teachers in `Social Needs` item according to the teachers' branches. 5. When science and physics, chemistry and biology teachers' average points for the job satisfaction are compared together there are meaningful differences at all levels. As the result of these findings, below are the recommendations to increase the level of the teachers' job satisfaction: the payments made to the teacher, personnel affairs whish were provided for them, working conditions, their social needs should be improved; and they should be given the opportunity to teach on the subject which they were educated.