Türk Anayasa Mahkemesi kararlarında eşitlik ilkesi

Abstract

ÖZET Herkese eşit muamele edilmesini ve saygı gösterilmesini gerektiren eşitlik ilkesi, kişileri keyfi muameleye maruz kalmaktan koruyan demokrasi ve hukuk devletinin en önemli ilkelerinden birisidir. Eşitlik ilkesinin uluslararası alana geçişi ve evrensel bir nitelik kazanması, insanlığın eşitlik yönünden ilerlemesi bakımından en önemli gelişmelerden birisidir. Böylece çeşitli insan hakları belgelerinde eşitlik ile ilgili hükümlere yer verilmiştir. Türk Anayasa Hukukunda eşitlik ile ilgili ilk gelişme, Osmanlı İmparatorluğu döneminin anayasal belgelerinde ve 1876 Anayasasında olmuştur. Türkiye'de ise eşitlik ilkesi, 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarında, `kanun önünde eşitlik` formülüyle açıklanmıştır. 1961 ve 1982 Anayasalarında, eşitlik ilkesi ile beraber özgül ayırım yasaklarına da yer verilerek, insanlar arasında dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri yönlerden ayırımlara dayalı bir hukuk sistemi yaratılması önlenmek istenilmiştir. Ayrıca 1961 Anayasası ile Anayasa Mahkemesinin kurulmuş olması, eşitlik ilkesine, yasama sürecinde işlerliği olan bir anayasal güvence oluşturmuştur. Anayasa Mahkemesi, kanun önünde eşitlik ilkesini yorumlarken genel olarak hukuki eşitlik anlamında okumuştur. Ancak Anayasa Mahkemesi kararları incelendiğinde, mahkemenin kanun önünde eşitliği zaman zaman şekli eşitlik olarak okuduğu da görülmektedir VI

ABSTRACT The principle of equality, which requires equal treatment and respect for every individual, is one of the most important principles of democracy and the rule of law. Recognition of the principle of equality in international human rights law and gaining Universal feature is one of the most important developments regarding human development based on equality. The principle of equality was regulated first time, in Turkish Constitutional Law history, in the Ottoman Constitution of 1876. In modern Turkey, the principle of equality has been enacted in the 1924 1961 and 1982 Constitutions as the formula of `equality before law`. By giving place to the prohibition of discrimination as well as principle of equality in the 1961 and 1982 Constitutions, it has been wanted to prevent creating a discriminatory legal system based on language, race, sex and political thought. Establishing a constitutional court by the 1961 Constitution has constituted a constitutional assurance for the principle of equality in legislation process. Constitutional Court interprets the principle of `equality before law` generally as legal equality. However when examining the decisions of the Court, it was seen that the Court sometimes described principle of `equality before the law` as formal equality. VII