Sûdî`nin Şer-i Divân-ı Hâfız`ının I. cildinde klâsik Türk edebiyatı ile ilgili kavramlar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Klâsik Türk şiirine ait mazmunların yoğun şekilde yer aldığı divan şerhlerinden biri olan, Sûdî (ö. 1598)'nin Şerh-i Dîvân-ı Hafız adlı eserinin birinci cildi incelenmiştir. Sûdî'nin hayatı, şarihçiliği ve eserleri hakkında kısa bir değerlendirmenin sunulduğu birinci bölümün ardından, ikinci bölümde Şerh-i Divân-ı Hâfız,m birinci cildinde yer alan kavramlar alfabetik sıraya göre sunulmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Sûdî'nin eserinde kullandığı kavramlarla, yakın dönemde yazılan sözlüklerde yer alan kavramlar karşılaştırılmıştır. Şerh-i Divân-ı Hafız'' m birinci cildinin incelenmesi neticesinde 1008 adet kavram tespit edilmesine karşın, bunlardan ancak yarısı mazmun seviyesindedir. Diğer yarısı ise kelime düzeyinde anlama sahiptir. Elde edilen kavramlar, yakın dönemde yazılmış sözlüklerde yer alan kavramlarla karşılaştırılmış ve sonuçta; bazı kavramların sadece Sûdî'nin eserinde yer aldığı, bazılarının ise zaman içerisinde anlam değişikliğine uğradığı tespit edilmiştir. Şerh-i Divân-ı Hafız'' m birinci cildinde tespit edilen kavramlar, Klâsik şiirde kullanılan mazmunların ancak çok azını ihtiva etmektedir. Fakat eserin ikinci ve üçüncü ciltleriyle benzer divan şerhleri tarandığında bütün mazmunların anlamlarının layıkıyla ortaya konacağı şüphesizdir. Bu çalışmayla, bu yönde yeni bir adım atılmış olup, 16. yüzyılda Klâsik şiirde kullanılan kavramların anlam değerleri ortaya konmaya çalışılmıştır.

ABSTRACT In this study Sûdî's (1598) Şerh-i Divân-ı Hafız (A Commentation on Hafız 's Divân)' s first volume is examined. The work is one of the Divân explanations (commentation) which includes intensive mazmuns of the Classical Turkish poetry. After giving a short explanation of Sûdî's life, explanations and works, the literary terms of the Şerh' s first volume are presented in an alphabetical order in the second part of the study. The third part of the study compares the literary terms used by Sûdî in his works with the literary terms of the dictionaries published recently. After examination of the first volume of Şerh-i Divân-ı Hafız (A Commentation on Hafız 's Divân), 1008 literary terms has been detected but only half of them has a mazmun status. Detected literary terms have been compared with those the newly written dictionaries. After this comparison it has been observed that some literary terms were used only in the works of Sûdî and the meaning of some literary terms has been changed in the course of history. The literary terms that have been selected in the first volume of the Şerh-i Divân-ı Hafız (A Commentation on Hafız 's Divân) forms only a small part of the mazmuns of the Classical Turkish poetry. A similar study on the second and third volumes and similar commentations can find out complete meanings of the mazmuns. This study is not only a new step in the this direction, but also it attempts to find out the meanings of the literary terms of the 16 century Classical Turkish poetry. `sf<* II