27 Mayıs 1960 ve 12 Eylül 1980 askeri müdahalelerinin Türk politik hayatına etkisi

Abstract

Silahlı kuvvetlerin yapısal özellikleri, ülkenin politik kültürü, politik yönetiminbaşarısızlığı ve meşruluğunu yitirmesi gibi etkenlerin bir araya gelmesi askeri müdahaleyeneden olmaktadır. 1960 ve 1980 askeri müdahalelerinde de bu nedenlere benzer etkenlergörülmektedir. Her iki müdahalede belirli bir süreç yaşandıktan sonra gerçekleşmiş ve politikhayatı etkilemiştir.Askeri müdahalelerin yapılış tarzlarında farklılıklar bulunmaktadır. Silahlı kuvvetlerbazen politik iktidara doğrudan müdahale etmekte (1960 ve 1980) bazen de yaptırdığı veyaaldırdığı kararlarla dolaylı olarak (1971) politikaya müdahale etmektedir. 1960 askerimüdahalesinin politikaya müdahalede bir geleneğin oluşmasına sebebiyet verdiği söylenebilir.Her iki müdahalede ana amaç, bozulan ülke yönetiminin istikrara kavuşturularak şiddet veterör olaylarının önlenmesi ve yeniden demokratik düzene dönmek olarak belirtilmiştir. Heriki müdahalede öncelikle politikayı etkilemekle beraber ekonomik ve toplumsal hayatı daetkilemiştir. Belki de en önemlisi her iki müdahalede, politik iktidarda bulunanlar için askerimüdahaleyle karşılaşabilecekleri düşüncesini oluşturmuştur.1960 ve 1980 Askeri Müdahalelerinin sonucunda mevcut sivil iktidar değiştirilerek yenibir anayasa ve birtakım yasal düzenlemelerin yapılması politikayı doğrudan ve dolaylı olaraketkilemiştir. Her iki müdahalenin de politikaya öncelikli etkisi mevcut iktidarı (D.P ve A.P)değiştirmek yönünde olduğundan çoğunluğun temsil edilmesi engellenmiştir. Müdahalelerinpolitika üzerindeki etkisi sadece askeri yönetim dönemlerinde değil, başta anayasa olmaküzere, yasalarla getirilen düzenlemelerle sivil yönetime geçildikten sonra da görülmektedir.Bunlara örnek olarak, politik katılım ve örgütlenme üzerindeki etkileri ve silahlı kuvvetlerinaskeri yönetim süresince yaptığı düzenlemeleri sivil denetimin dışında bırakmasınıgösterebiliriz. Bütün bunlara karşılık Türkiye'de askeri müdahaleler demokratik rejime ciddizararlar verse de onu yıkmamaktadır.Demokratikleşme seviyesinin, refah, çağdaşlaşma ve gelişmişlik düzeyinin yükseldiğitoplumlarda askeri müdahale olasılığı gittikçe azalmaktadır. Demokratik kazanımları, refah vegelişmişlik düzeyinin giderek arttığı Türkiye'de de, askeri müdahale olasılığı azalmıştır

When factors, such as certain structural features of the armed forces, the political cultureof the country and the failure of the political management converge, they usually result inmilitary interventions. Similar factors were observed in the military interventions of 1960 and1980. Both interventions took place after certain events had transpired and had significanteffects on the political life.There are some differences in the way these military interventions took place. The armedforces sometimes directly intervene in the political power ( 1960 and 1980) and sometimes doso indirectly through forced decisions (1971). The military intervention of 1960 somewhatestablished a tradition for intervening withthe politics. The main purposes of bothinterventions have been described as to bring stability to the volatile administration, toprevent violence and terror acts and to restore the democratic order. Both interventionsprincipally affected politics, but had serious repercussions on economic and social life as well.Perhaps, the most important consequence was that the political power started to regardmilitary intervention as a close possibility.As a result of 1960 and 1980 military interventions, the civilian power was overthrown and anew constitution and legal regulations were introduced, influencing the politics both directlyand indirectly. The main effect the interventions had on the politics were the overthrow of thepolitical powers (D.P and A.P) and the majority of the people could not be represented. Therepercussions of these interventions have been far-reaching, observed