Anayasalarımızda siyasi rejim arayışı ve yarı başkanlık çözümü

Abstract

Bu çalışmanın ilk bölümünde kavramsal altyapıyı oluşturmak ve dil birliğiamacıyla temel kavramlara yer verilmiştir. İkinci bölümde ise Türkiye'ninistikrarsızlığına çözüm olarak gösterilen yarı-başkanlık rejiminin kuramsal analizi,başarılı Fransız ve başarısız Weimar örnekleri çerçevesinde bu rejimin başlıcauygulamalarından söz edilmektedir. Üçüncü bölümünde anayasalarımızın dayandığısiyasal rejimler ve neden-sonuç ilişkisi içinde bu rejimlerin gelişim süreci yeralmaktadır. Son bölümde ise yarı-başkanlık rejiminin Türkiye'nin istikrarsızlığınaçözüm olacağını savunan görüşler ile karşıtı olan görüşler ele alınmaktadır. Ayrıcabu bölümde sorunun kaynağının siyasi rejim olmadığından hareketle parlamenterrejimi rasyonelleştirmeyi, yeni bir toplumsal sözleşmeyi öneren üçüncü bir yaklaşımda yer almaktadır.Bu çalışma ile ülkemizin anayasal serüveni doğrultusunda siyasal rejimarayışına ışık tutmak ve bu yolla Türkiye'nin istikrarsızlığının aşılması için önerilenyarı-başkanlık rejiminin çözüm olup olamayacağını farklı görüşler çerçevesindeirdelemek amaçlanmaktadır.Bu amaçla yapılan çalışmada anayasalarımızın dayandığı siyasal rejimleringenel olarak parlamenter bir yapıyı hedeflediği, ancak bu hedefin otoriter etkilernedeniyle gerçekleşmediği görülmüştür. 1961Anayasası'na tepki olarak bu yıllardabaşlayan ?etkin yönetim? ve ?güçlü yürütme? arayışının anayasa değişiklikleri ve1982 Anayasası'na rağmen devam ettiğini, yarı-başkanlık ve başkanlık rejimiönerilerinin bu arayışın parçası olduğu saptanmıştır. Getireceği değişim maliyeti veriskler nedeniyle yarı-başkanlık rejimi yerine parlamentarizmin rasyonelleştirilmesinindaha uygun olduğu görülmüştür. Ancak bu da, istikrarsızlığın tüm boyutlarıyla sonaermesi için yeterli değildir.

In the first chapter of this study, fundamental concepts are reflected in orderto provide a conceptual infrastructure and language unity. In the second chapter,theoretical analysis of semi-presidential regimes which is shown as a solution to thedestabilization of Turkish experiment is taken into consideration in the context ofsuccessful French and Weimar experiments. In the third chapter, the political regimeson where our constitutions are based on and the development process of theseregimes are analyzed with a deterministic approach In the last chapter, arguments infavor of and opposing to the semi-presidential regimes are analyzed together.Furthermore in this chapter, a third point of view which says that because theproblem is not related to the political regime, it is necessary to establish a new socialcontract, is analyzed.This thesis aims at shedding light on political regime explorations under thelight of our country?s constitutional adventure and by doing so, to evaluate semi-presidential regime which is suggested as an alternative solution in order to get rid ofdestabilization problem in Turkey by taking different point of views intoconsideration.For this purpose, it was determined in this thesis that our constitutionsgenerally aim at parliamentarian structures, but this aim has not taken place yet dueto the authoritarian inclinations. ?Active and strong administration? target is stillalive although amendments made in the Constitution of 1961 and despite theConstitution of 1982. Seeking political regime solutions are because of thisphenomenon. In this context, it is suggested that because of its costs and damages,racionalization of parliamentarian regime is much more suitable than establishmentof semi-presidential regime. But in the struggle to tackle destabilization problem, itwill not be enough.